Afscheid

En zo zit ik op het vliegveld te wachten tot mijn volgende vlucht gaat vertrekken. Nog maar 7 uur te gaan en dan ga ik Ethiopië echt verlaten. Het entertainment op het vliegveld vindt plaats op de eerste verdieping. Helaas kan ik daar met mijn bagage karretje niet komen omdat de enige lift buiten werking is; en om al mijn bagage op mijn rug te dragen vind ik iets te ver gaan. En zo zit ik op de begane grond op een bankje met naast mij een inlander die in zijn omslagdoek ligt te slapen, het voelt vertrouwd.

Moest ik toen ik aankwam wennen aan de mensen in hun schamele kleding, nu moet ik wennen aan de blanke gezichten. Zoals je na een vakantie in Frankrijk nog een aantal dagen in Nederland blijft spotten naar de Nederlandse kentekens van de passerende auto´s zo zal ik me nog even blijven verbazen over de blanke gezichten.

De laatste twee weken zijn voorbij gevlogen. Een week geleden afscheid genomen in Mota. De verloskundigen hadden een geweldige koffieceremonie georganiseerd voor mijn afscheid. Met gemengde gevoelens verliet ik Mota. Het is heerlijk om familie en vrienden weer te zien maar het is jammer om het ziekenhuis te verlaten. Ik heb veel meegemaakt en nog lang niet alle verhalen zijn verteld. Ik ga de mensen en de patiënten missen. De frustraties ben ik al bijna vergeten al waren er toch velen. Het was een prachtige tijd die ik absoluut niet had willen missen. We hebben stappen vooruit gemaakt in het terugdringen van de moeder- en kindersterfte in Mota. Er moet nog veel gebeuren maar gelukkig is de bezetting van een buitenlandse gynaecoloog voorlopig gedekt. Alleen zijn er nog verloskundigen nodig. Wie zich geroepen voelt om mee te werken in Mota, meld je!

Bedankt voor alle donaties en lieve mailtjes en berichten, geweldig! Dankzij de giften is het mogelijk om de huidige situatie te verbeteren.

Wil je de ontwikkelingen in Mota blijven volgen, meldt je dan aan voor de nieuwsbrief van de Barbara May Foundation. Aanmelden kun je door mij een mail te sturen op dleeffers@hotmail.com.

De inlander die naast me lag te slapen is overeind gekomen en zit met opgetrokken knieën in zijn omslagdoek naar mijn computer te staren. Hij kijk me aan en vraagt in het Amhaars: "Hoeveel dollar?!" Ik glimlach en draai mijn hoofd naar hem om, nog even genieten van de Ethiopiërs!

Verpleegkundigen te gast in Mota

Hallo, wij zijn Stephanie en Mark, twee verpleegkundigen en collegae van Daphne.
Toen ik hoorde dat Daphne naar Ethiopië ging leek me dat wel gezellig om langs te gaan. Maar een paar dagen in Ethiopië is ook maar zo kort. Stephanie had er ook wel oren naar en we besloten om 3 weken rond te trekken en een aantal dagen bij Daphne langs te gaan.
En zo geschiedde.
Eerst zijn we gaan rondtrekken: Addis Ababa -> Lalibela -> Bahir Dar -> Gondar -> Simien Mountains -> Bahir Dar -> Mota
Na 2 week kwamen we 13 november aan in Mota. We waren uit Bahir Dar vertrokken met de bus.

Aankomst in Mota om 08.45 uur. Een drukte van jewelste op het busstation. De boodschappen jongen van Daphne zag ons lopen en die wist dat er twee blanken zouden arriveren. Zoveel blanken lopen er niet dus dat zouden wij wel zijn. Hij heeft ons naar ons hotel gebracht = het Wubet Hotel. Even later kwam Daphne eraan en met ze vijven (Dr. David = gynaecoloog uit Australië, was ook mee) eerst maar de markt over. Een hele belevenis zo'n markt, wel wat anders dat de Nederlandse markt. Toen naar het ziekenhuis gelopen. Onderweg een vechtpartij van dichtbij meegemaakt (de één sloeg met een steen op het hoofd van een ander en toen was het heibel). Één met ambulance en de dader werd door een politieagent afgevoerd. Op de compound van het ziekenhuis aangekomen eerst even bij Daphne thuis geweest. Ook werden we uitgenodigd door Daphne haar wasvrouw om bij haar thuis de koffie ceremonie mee te maken. Interessant om te zien hoe een zeer arme local leeft en van allerlei wegwerp spullen toch iets bruikbaars kan maken. Ze had bijvoorbeeld een klein blikje van tomatenpuree gebruikt als koffiekopje. Op de terugweg naar ons hotel, door de plaatselijke jeugd uitgenodigd om mee te doen met tafeltennis. We brachten het er nog aardig van af. Eind van de middag terug naar Daphne op de compound om er te eten. Onderweg veel (heel veel) kinderen die zeer enthousiast naar ons toe kwamen. Iedereen wilde ons een handje gegeven, ons in het Engels begroeten, sommige lieten je hand niet meer los en allemaal wilde ze op de foto (die dan ook weer door iedereen terug gezien moest worden). Er waren ook een stel volwassenen en die wilde, net zo graag als de kinderen, op de foto (en waren net zo verbaasd en kinderlijk verrast als ze de foto terug zagen). Begin van de avond was het gaan regenen en in de stromende regen (en aarde donker) met licht van een klein zaklantaarntje terug naar ons hotel gelopen. Looptijd is toch nog wel 20 minuten.





14-november (zondag)
Sinds gisteravond geen water uit de kraan dus geen douche vanochtend. Rond 08.30 uur waren we met Daphne en Dr. David in het ziekenhuis, op de kraamafdeling voor de ochtend bespreking + ochtend ronde langs de patiënten. Er werken alleen verloskundigen (ook een paar mannelijke verloskundigen) op de afdeling. Het is erg rustig en er is voor ons (en Daphne) niet veel te beleven. We hebben een rondje rest van het ziekenhuis gedaan (keuken, andere afdelingen, wasserij, ed.). We keken onze ogen uit. Wat een verschil met een ziekenhuis in Nederland. We zagen veel, heel veel verbeterpunten. Rest van de dag Mota verkent en aan het eind van de middag weer terug naar Daphne. Gezellig bij gekletst onder het genot van een hapje en een drankje. Zowel Daphne als wij hadden gedacht wel even in het Nederlands te kunnen kletsen maar dat ging mooi niet door. Engels moest worden gesproken door de aanwezigheid van een aantal artsen, Dr. David en wat mensen van de compound. Wat een leuke en gezellige mensen leven daar en wat een lol hebben we gehad. Terug in ons hotel hadden we weer kraanwater dus eerst maar eens een douche pakken en wat kleren wassen voordat we gingen slapen.




15-november
Vanochtend wederom geen stromend water. We waren om 08.30 uur weer bij Daphne op de compound. Ochtend visite + patiënten ronde meegedaan. Ook weer op wat locaties van de rest van het ziekenhuis geweest (poli, laboratorium ed.). Helaas voor ons was het nog steeds erg rustig en behalve een aantal echo's, 1 opname en 2 poli consulten was er voor ons niet zoveel te beleven. Met Daphne Mota in om een volleybal te kopen. Het volleybalveldje op de compound is opgeknapt (gras gemaaid) en we gaan met een heel stel volleyballen. Binnen de kortste keer stond het veld vol met enthousiaste volleyballers. Iedereen deed mee en mocht ook mee doen. Van kinderen tot artsen tot mensen die op de compound wonen. Het was erg gezellig en hebben veel lol gehad. Het maakte niet uit of je goed of slecht was -> iedereen deed mee en werd in het spel betrokken. Zeer veel collegialiteit en menselijkheid binnen het spel. De bal bleek lek te zijn en na een paar uur zijn we gestopt. Wel werd het pad naar de afdeling over de compound door Daphne nog even onderhanden genomen. Het hoge gras moest weg maar haar verzoeken werden niet verhoord. Toen heeft Daphne met een zeis dit zelf maar gedaan.




16-november
We waren om 08.25 uur bij Daphne. Ochtend visite + patiënten ronde meegedaan. Mota in om de volleybal te laten reparen door de plaatselijke fietsreparateur. Weer een tijd gevolleybald. Aan het eind van de middag en deel van de avond bij Daphne thuis geweest. Met een stel artsen gek gedaan (o.a. is Stephanie "getrouwd" met een van de artsen). Toen afscheid genomen van de aanwezige artsen omdat we morgen weer vertrekken naar Addis Ababa. Begin van de avond nog even terug naar da afdeling (ligt een mevrouw met een behoorlijke zwangerschapsvergiftiging en misschien gingen ze nog een sectio doen). Helaas voor ons ging de sectio niet plaats vinden en moesten we toch afscheid nemen van Daphne en Dr. David.




17-november
De wekker ging om 03.30 uur, rugzak gepakt, wat kleren en schoenen apart gedaan om achter te laten om aan de locals te geven en we gaan om 04.40 uur naar de busstation van Mota. Gelukkig was de boodschappenjongen zo aardig om ons op te halen van het hotel en ons te vergezellen en te helpen bij het bemachtigen van de juiste bus. Wachten voor het busstation totdat deze openging (rond 05.00 uur). Toen naar de juiste bus. De bagage moest op het dak van de bus maar werd gelukkig met een zeil afgedekt en met touwen vast gezet. We vertrokken naar Addis om 06.00 uur. Een reis van zo'n 10 uur.

Vier dagen Mota, waarin we te gast waren in de plaatselijke ziekenhuis. We voelden ons gezegend om dat mee te mogen maken. Behalve de indrukken die we hebben opgedaan hebben we ook de lokale bevolking en het personeel van het ziekenhuis mogen leren kennen. Wat een lieve mensen die ons gelijk behandelde als een van hen. Zo'n ziekenhuis verdient het om te groeien door extra kennis en hulp door vrijwilligers zoals Daphne dat nu bijna 4 maanden doet. Daphne, je hebt uitstekend werk geleverd en dat heb ik nu met eigen ogen gezien. Dit verdient een vervolg door andere vrijwilligers. Wie biedt zich aan?
Daphne (en Dr. David) ook bedankt voor jullie gastvrijheid en de gezelligheid. Ethiopië heeft bij ons een zeer bijzondere herinnerring achter gelaten in de drie weken dat we daar waren maar de 4 dagen in Mota zijn zeker een tijd om nooit te vergeten.

Lieve Daphne, onze dank en tot binnenkort in Nederland.
Stephanie en Mark

Life of medici depend on their liver

"What will happen''. Dat was het berustende antwoord van de man die hoorde dat hij met zijn vijf kinderen achter bleef.

Zijn vrouw was kort daarvoor op de operatie tafel overleden. Nog voor de operatie goed en wel was begonnen. De vrouw had een scheur in haar baarmoeder, het kind was overleden, en ze moest met spoed geopereerd worden. Nadat de vrouw onder narcose was gebracht lukte het niet om een slangetje in de luchtpijp in te brengen om haar te kunnen beademen. Al het mogelijke werd er gedaan om de vrouw in leven te houden. In stilte werkten we met het hele team maar naar gelang van tijd konden we meer en meer de angst om de vrouw te verliezen in de stem van de anesthesie assistent horen weerklinken. De dood nam het leven.

Haar man vertelde dat zijn vrouw alles voor hem was nadat zijn eigen ouders en een deel van de familie jaren geleden weggevallen was. Samen konden zij het leven aan.

Toen dr. David, dr. Zenaw en ik terug liepen naar de compound konden we over de velden het gehuil en weeklagen van de familie horen weerklinken.

Bijna bij onze huizen aangekomen draaide David zich om en zei; "wij gaan drinken!''.

En zo deden wij dat.

T.I.A. (This Is Africa)

Zoals Daphne al schrijft, zullen wij een gastblog schrijven over onze belevenissen in Ethiopië. Wij zijn Dafne en Rianne, collega's van Daphne in Harderwijk.
Toen Daphne besloten had naar Ethiopië te gaan, hebben wij vrij snel besloten bij haar langs te gaan. Zo'n kans krijg je niet snel weer. En wij waren heel benieuwd hoe het er nu echt uit zag. Een gynaecoloog uit Harderwijk, Marja, heeft zich bij ons aangesloten en zo gingen we met z'n drieën op pad.

Aangekomen op Bahar Dar zou Daphne ons ophalen met de ziekenhuis auto. Dit liep iets anders aangezien de auto 2 lekke banden had. Onze eerste kennismaking met Ethiopië. Maar Daphne had geregeld dat we door een arts die toevallig in Bahar Dar was opgehaald zouden worden. Zo gezegd, zo gedaan, maar ... de arts kwam lopend. En wat moet je dan met al je koffers. De enige taxi die er nog stond zag er niet heel goed uit. De chauffeur sloot net de motorkap en zou ons wel brengen. De grote vraag was of onze koffers er wel inpasten en daarna wij nog. Maar het lukte en we gingen op weg. Na 500m werd ons vermoeden dat het geen goed idee was bevestigd. De auto begaf het. De chauffeur verdween weer onder de motorkap. Eigenlijk wilden we toen al een andere taxi, maar nadat de auto weer startte verzekerde de chauffeur ons dat het goed ging. Na een paar minuten stonden we echter weer stil. Nu stapten we direct uit. Na overgestapt te zijn in een andere taxi konden we eindelijk onze weg naar het hotel vervolgen. Daar hebben we een heerlijke middag aan het Tanameer gehad. Daphne kwam rond 17.00u aan. Het was toen te laat om voor het donker nog terug te gaan naar Mota, dus besloten we een nachtje in het hotel te blijven slapen. Daphne helemaal blij met een warme douche!



Deze eerste dag hebben we meteen geleerd ons niet druk te maken en te accepteren hoe het gaat. Alle mensen zijn even hulpvaardig als relaxed en maken zich zeker niet druk over tijd.
De volgende ochtend vertrekken we naar Mota. Een rit van ongeveer 3u over een onverharde weg. De omgeving is erg mooi en we kijken onze ogen uit als we door de verschillende dorpjes rijden. Zoveel mensen op straat. De mannen voornamelijk met het vee en de vrouwen dragen zware kruiken met water en ook de kinderen worden achter op de rug gedragen.
Aangekomen in Mota slapen we 2 nachten in het Wubethotel. Een prima hotel voor Ethiopische begrippen. Er is stromend water en het is redelijk schoon. 's Avonds hangen we keurig onze klamboe's op, wat een uur duurt. De bijgeleverde haakjes krijgen we namelijk niet in het plafond gedraaid. Uiteindelijk spannen we een touw tussen de kast en de douchestang en daar hangen onze klamboe's aan. De bedden schuiven we onder de klamboe's en nu kunnen we veilig slapen. Helaas zaten er wel vlooien in het bed komen we de volgende dag achter. Allemaal rode, jeukende plekken op de benen.

Op zaterdag zijn we naar de markt geweest. Een enorme mensenmassa! Koninginnedag is er niets bij. En echt van alles te koop. Groente, fruit, meel, kruiden, doeken, plastic bakken, lege flessen, schoenzolen, eieren, kippen, manden, kleren enz. De grootste attractie zijn wij zelf. Als we stil staan om iets te kopen, staan er zo 50 mensen om ons heen. Een foto waard, die daarna ook door iedereen gezien wil worden.




In het ziekenhuis kijken we ook onze ogen uit. Iedereen is even aardig voor ons en ook al kom je iemand meerdere keren per dag tegen je blijft elkaar uitgebreid groeten. Helaas is er geen stromend water in het ziekenhuis, wat tot gevolg heeft dat eigenlijk alles vies is. Het ergste is nog wel dat alle leidingen en kranen zijn aangelegd, maar dus niet werken. Hier is geld voor nodig.

Als een vrouw komt om te bevallen, komt ze in een jurk die al niet al te schoon is. Dan is het flink zweten tijdens de bevalling en na de bevalling gaat de jurk gewoon weer naar beneden. Waar blijft al het bloed ..... juist ja, in de jurk! Voor de borstvoeding wordt ter hoogte van de tepels gewoon een scheur in de jurk gemaakt. De vrouwen worden na de bevalling niet gewassen en op de afdeling hangt een aparte weeïge lucht. In de tijd dat wij er waren hebben we niet zoveel bevallingen gezien. Gelukkig bleven alle kinderen leven.



Ook hebben we een mooie vorm van creatieve zorg gezien. Er was een mevrouw die te vroeg bevallen was van een kindje van nog geen 2000 gram. Op de andere kamer lag een mevrouw met een borstontsteking. Het kleine kind dronk nog niet goed aan de borst en bij de moeder was er nog geen melk opgang. Het kind van de moeder met de borstontsteking kon prima drinken en had genoeg melk. Oplossing: we wisselen de kinderen. Het kleine kind krijgt zo voeding binnen, kan aansterken en leren drinken en het andere kind kan de borstvoeding bij de "wisselmoeder" opgang brengen. De verloskundige van daar heeft het uitgelegd en de moeders gingen akkoord. We hebben de vrouwen op dezelfde kamer gelegd zodat ze hun eigen kind konden zien. En..... het werkte. Het kleine kind overleefde en ging goed drinken bij zijn eigen moeder. Een mooie creatieve oplossing!



Wij hebben een hele goede tijd gehad in Ethiopie. Het was bijzonder om Daphne aan het werk te zien en te zien hoe ze in haar element is. Ze is helemaal opgenomen in de groep van verloskundigen en artsen. Allemaal kijken ze naar haar om. Wij hopen zeker dat het goede werk wordt voortgezet als Daphne weer naar Nederland komt. Nog een kleine maand en dan zit het avontuur erop.

Lieve Daphne, dank je wel voor de gastvrijheid en zet 'm op de laatste maand!
Groeten, Dafne en Rianne

Rood goud

Sinds een aantal jaar ben ik bloeddonor in Nederland en elke keer als ik een deel van mijzelf weggeef ben ik toch zo benieuwd wie het zal ontvangen.

In het ziekenhuis in Mota kennen ze nog geen bloedbank. Dat betekent, als er een patiënt is die bloed nodig heeft, er op dat moment naar een donor gezocht moet worden. Er wordt aan de familie gevraagd of zij bloed willen doneren. Het lastige is dat het kan voorkomen dat niemand matcht en we zien ook nog weleens dat de mensen te bang zijn om hun bloed te doneren, om wat voor reden dat dan ook mag zijn. Wat ook gebeurd is dat er mensen worden omgekocht om bloed te geven.

We hadden een zwangere vrouw, HIV positief, die kwam met een gecompliceerde bevalling. Het kind was al dood maar het was onmogelijk om het kind per vacuüm of tangverlossing geboren te laten worden. Uiteindelijk werd het kind geboren door middel van een craniotomy. Dit is een handeling waarbij de schedel van het kind wordt geperforeerd waarna de hersenen er uitstromen en de omvang van het hoofd afneemt. Doordat de omvang kleiner wordt is het daarna meestal wel mogelijk om het kind geboren te laten worden. Het is een vreselijke ingreep als je bedenkt dat je de schedel van het kind moet doorboren maar het voorkomt een keizersnede bij de moeder. En als je dat hier kan voorkomen dan moet je dat zeker doen. In Nederland wordt deze handeling eigenlijk nooit uitgevoerd maar daar bevallen alle vrouwen na een keizersnede in het ziekenhuis met goede bewaking voor moeder en kind. Hier komt het voor dat ondanks duidelijke instructies om na een keizersnede tijdens de volgende bevalling naar het ziekenhuis te komen vrouwen toch gewoon proberen thuis te bevallen, omdat er geen geld is om de ziekenhuis kosten te betalen. Als de bevalling thuis dan gecompliceerd verloopt kan het de dood van de moeder betekenen.

Twee uur na de ingreep werd deze vrouw steeds zieker en zieker, ze had een septische shock. Dr. David besloot om de buik te openen en daar werd een sterk geïnfecteerde baarmoeder aangetroffen. De baarmoeder werd verwijderd. Na de operatie was de conditie van de vrouw nog steeds slecht en ze had zo snel mogelijk een bloedtransfusie nodig. Maar helaas niemand van de familie matchte.

Toevallig had ze dezelfde bloedgroep als ik en zo ging ik naar het lab om mijn bloed te laten matchen met de vrouw. En hoe ze dat doen? Als je ooit op de middelbare school bij practicum hebt geleerd hoe je een bloedgroep bepaalt op een hele simpele manier, dan weet je hoe ze het hier doen. Gelukkig matchde ik wel en zo kon ik bloed geven. Wat me wel een beetje verbaasde is dat er enkel werd gekeken naar mijn bloedgroep en mijn ijzergehalte; bloeddruk en HIV status werden niet gecontroleerd. Toen ik dit later voorlegde aan de artsen hier haalden ze hun schouders op en zeiden: "Het personeel van het lab zal wel te verlegen zijn geweest om bij jou die controles te verrichten." Ik heb over die gedachte nog even heel duidelijk mijn mening gegeven.

Maar goed de donatie vond plaats op onze eigen afdeling, of ik op de onderzoeksbank buiten de afdeling wilden gaan liggen. Ik heb iets te veel vloeistoffen over die bank zien gaan om dat te willen. Na enig gesteggel ging de laborante akkoord dat ik gewoon op ons houten bankje in de overdrachtskamer ging zitten. Het bloed werd afgenomen en daarna stond ik op om bij de vrouw te gaan kijken. Op de achtergrond hoorde ik het personeel nog roepen dat ik moest blijven zitten omdat ik anders tegen de vlakte zou gaan. De familie werd verzocht om twee flesjes mierzoete frisdrank voor me te kopen, zodat ik in ieder geval voldoende suiker toevoer zou krijgen, die heb ik uit dankbaarheid in de medicijnkoelkast gezet.

Ik stond bij de zieke vrouw aan haar bed, te kijken naar het inbrengen van een nieuw infuus waarna mijn bloed kon worden toegediend. Een verloskundige zette een krukje neer met het bevel daar op te gaan zitten omdat ik anders echt onderuit zou gaan. Naast mij stond de oude moeder van de vrouw, verdrietig en machteloos. Ik zette haar voorzichtig op het krukje en ondertussen kon ik alleen maar kijken naar de rode vloeistof die langzaam uit de zak via de lijn naar de vrouw stroomde.

En eerlijk is eerlijk, ik kon alleen maar denken:

Looking Good.

p.s. De vrouw verliet na een week lopend het ziekenhuis.

Bizar

Het feit dat we niet heel vaak ´s nachts worden gebeld voor onze hulp, komt onder andere doordat er in de nacht weinig vervoer mogelijk is. En zo gebeurt het dat vrouwen met gecompliceerde bevallingen pas in de ochtend naar het ziekenhuis worden vervoerd vanuit hun huis of het health center.
Op woensdag aan het eind van de ochtend werd ik gebeld door een verloskundige of we naar het ziekenhuis wilden komen omdat er een mevrouw was binnengekomen, verwezen door een health center, met zeer waarschijnlijk een scheur in de baarmoeder.
Ik liep naar mijn buurman dr. David om hem te informeren en samen liepen we naar het ziekenhuis.
Hij vroeg mij of ik wist of het kind nog in leven was. Ik wist dit niet en zei nog dat het kind waarschijnlijk dood was en de moeder ernstige complicaties moest hebben want bij verwijzingen uit dit health center was dit altijd het geval.
En zo was het.
Tijdens de operatie die volgde was na het openen van de buik het kind direct zichtbaar. Het kind en de placenta lagen buiten de baarmoeder. Opvallend was dat de scheur onderin de baarmoedermond en een gedeelte van de vagina zat. De baarmoeder werd verwijderd en gelukkig verliep alles verder ongecompliceerd.
Toen ik het dode kind nog eens goed bekeek, zag ik een grote deuk in de zijkant van de schedel.
Wat hadden ze toch in het health center geprobeerd om de vrouw te laten bevallen. Een tangverlossing waarmee ze de scheur in de baarmoeder hadden veroorzaakt? Of een craniotomy die was mislukt?
Terwijl ik het kind in doeken wikkelde kon ik me alleen maar afvragen wat een afschuwelijke lijdensweg dit kind en zijn moeder hadden moeten ondergaan.

Belofte maakt schuld

Een geit, dat was de belofte. Ik heb er een beetje een vrije interpretatie aan gegeven maar het had in totaal wel vier poten.
Een week voor ik naar Ethiopië vertrok trakteerde mijn roomies en vrienden me op een dag uit. We gingen naar het museum van volkenkunde in Leiden, absoluut een aanrader. En aansluitend vulden we onze magen met een heerlijke pannenkoek. Ik ging me nog even te buiten aan al het voedsel en drank in de veronderstelling dat ik hier toch wel een paar kilo zou kwijt raken. Inmiddels hoop ik na drie maanden gewoon eten en geen sport, dat ik niet ben aangekomen.
Omdat ik het wel een erg groots uitje vond voelde ik me enigszins bezwaard dat alles voor mij werd betaald. Maar de vrienden wilden er niets van weten dat ik iets zou betalen en zeiden daarom: "dan koop je maar een geit voor de mensen daar!” 'Prima!' zei ik.
Nu zal ik heel eerlijk zijn. Ik houd niet zo van dieren, beter gezegd ik ben enigszins schichtig voor alles wat beweegt. Geen haar op mn hoofd dat ik een een geit zou slachten.
Ik moest daarom iemand zien te vinden die wel een geit wilde slachten. Nu kwam ik er al snel achter dat er eigenlijk geen geiten worden gegeten hier. Dan misschien een schaap. Die worden hier wel geslacht, op feestdagen. Maar dat is niet heel makkelijk, zeker omdat alles wat enigszins eetbaar is wordt klaargemaakt.
Toen Dr. Arend arriveerde in Mota had ik de juiste persoon gevonden. Op een zekere dag wandelde ik mijn huisje binnen en met een rotvaart stond ik ook weer buiten. Er zat een duif in de keuken en die probeerde met veel lawaai door het dichte raam naar buiten te komen. dr. Arend liep naar binnen en kwam met dezelfde vaart weer naar buiten, met een duif in zijn handen. "Zeg maar dag tegen tante Daphne”, zei hij en ik kon ik mijn nasudderen alleen maar grijnzen. Maar ik had de man gevonden.
En zo gebeurde het, er werden kippen gekocht, na onderhandelen van de boodschappenjongen. Voor de foto heb ik ze nog even vastgehouden. Dr. Arend hielp ze naar een volgend leven. De boodschappen jongen en een zusje van een van de artsen plukten ze en maakten ze schoon. Arend braden ze en Sita maakte de perfecte saus bij de rijst.
En zo zaten we met de artsen, de boodschappenjongen en nog een paar mensen van de compound in het begin van de avond voor onze huizen te genieten van kip en rijst. De gasten waren aanvankelijk een beetje benauwd voor wat ze voorgeschoteld kregen maar al snel genoten ze van het heerlijke maal. De drank vloeide rijkelijk en er werd gezongen en getrommeld op een lege jerrycan. En er werd zelfs gedanst, op z'n Ethiopisch.
Er werd nog dagen gesproken over de kippenceremonie.

Health centers

Ruim een miljoen mensen zijn op het ziekenhuis in Mota aangewezen. Als je bedenkt dat we op dit moment hetzelfde aantal bevallingen per maand hebben als in het ziekenhuis in Harderwijk dan kun je alleen maar concluderen dat een heleboel mensen niet naar het ziekenhuis komen. Gelukkig zien we nu al dat het aantal bevallingen verdubbeld is in vergelijking met voorgaande jaren.

Van al die andere mensen bevalt een gedeelte thuis en een gedeelte in een health center. Dit zijn kleine centra waar ze een eerste opvang hebben voor patiënten van allerlei soort. Ze hebben spreekuren voor anticonceptie, HIV/Aids, zwangeren en een soort consultatiebureau. Daarnaast kunnen ze bevallingen begeleiden.

De regering in Ethiopië heeft zich een aantal jaren geleden ten doel gesteld om de gezondheidszorg beter bereikbaar te maken voor iedereen. Daarom bouwen ze nu maximaal naar vermogen health centers en sturen ze alle benodigde spullen naar de centra. En om niet te vergeten zoveel mogelijk registratieboeken want werkelijk alles wordt hier, en het liefst elke behandeling in een ander boek, geregistreerd. De regering heeft al heel wat centra plus de inboedel op hun lijstje kunnen plaatsen.

Helaas blijft het wat de regering betreft momenteel wel een beetje bij de gebouwen en de inboedel.

Er is onvoldoende goed geschoold personeel en bij menig centra staat een groot deel van de inboedel nog in de aangeleverde dozen, ze weten gewoon niet hoe het te gebruiken.

Na een heleboel geduld en gepraat hebben we de grote baas en de artsen in Mota er eindelijk van kunnen overtuigen dat het belangrijk is dat we de contacten met de health centers verbeteren, zij verwijzen namelijk veel patiënten naar ons. En als we kijken naar die verwijzingen dan kan dat soms wel wat eerder, vaak eigenlijk. Als ik de naam van een van de centra hoor bij een verwezen patiënt dan weet ik al zo goed als zeker dat het kind dood is en dat de moeder inmiddels een heleboel complicaties moet hebben. Maar je kan de verwijzers niet eens zo heel veel kwalijk nemen. Als je onvoldoende geschoold bent is het ontzettend moeilijk om de risico's goed in te schatten.

En zo hebben we in de eerste fase een introductie rondje gedaan bij een aantal van deze centra. In het begin dacht ik dat we elke keer bij een zojuist gebouwd Health center kwamen. Het gebouw zag er nieuw uit, de ramen waren nog ongewassen en vol met verfstrepen. Er lagen nog geen vloeren in de ruimtes en er stonden nog een heleboel ingepakte dozen. Maar ik leerde snel, de meeste gebouwen waren minstens twee jaar in gebruik. Afwerken kennen ze hier gewoon niet. Bij onze introductie gaven we aan dat we de centra graag willen helpen in de vorm van onderwijs. Er werd altijd positief op gereageerd.

En vandaag was het dan eindelijk zover, we gingen het eerste centra les geven over het reanimeren van de baby en het gebruiken van het partogram. Om tien uur zouden we gaan, dr. David, een van de artsen en ik. Uiteindelijk gingen we om twee uur. African time noemen ze dat.

Terwijl ik bij de spoedeisende hulp in het zonnetje zat te wachten op ons vervoer en naast mij de reanimatie pop had liggen kwam er opeens een vrouw boos kijkend en roepend op mij af. Ze griste de pop van de grond en terwijl ze dat deed veranderde haar boosheid in gelach. Ze dacht dat ik een echte baby zo op de grond had gelegd. Ik had er even niet aan gedacht dat de meeste mensen hier nog nooit een pop hebben gezien. En zo kwamen uiteindelijk een heleboel patienten plus familieleden de pop bekijken.

We hebben een goede middag gehad in de centra. We hebben les gegeven en de medewerkers aldaar hebben geoefend met het reanimeren en het invullen van het partogram. Ze waren enthousiast en leergierig. En nu maar hopen dat ze het gaan gebruiken.

Tussen de tien medewerkers ontdekte ik ook de plaatselijke laborant. Toen ik aan hem vroeg of hij dan ook bevallingen begeleiden knikte hij hartgrondig ja.

Nou ja, het heeft in ieder geval allebei met bloed te maken.

Hollanders

En daar waren ze dan, twee verloskundigen en een gynaecoloog uit Harderwijk. Heerlijk om visite te krijgen. Ze kwamen met koffers vol materialen die we hier nog misten. Geweldig dat het mogelijk was om de zo benodigde spullen te verzamelen en mee te nemen!
En wat een verrassing waren de kaarten en cadeautjes van collega's. Iedereen bedankt voor de lieve berichten en oer-Hollandse cadeautjes. Ik kijk ernaar uit om binnenkort weer een heerlijk bakje Jansdal koffie te kunnen doen en iedereen te zien.
We hebben een heerlijke week gehad en we hebben de nodige Afrikaanse avonturen beleefd. Maar daarover gaan Dafne en Rianne binnenkort zelf nog een stukje op mijn blog schrijven.
Inmiddels zijn Dafne en Rianne weer in Nederland en is Marja naar Tineke in het zuiden afgereisd.
Het was een top tijd, en nu ga ik na een week gezelligheid weer wat harder aan het werk want er is nog genoeg te regelen en mijn laatste maand gaat bijna in.
Maar wat een nieuwe energie heb ik na al die Hollandse gezelligheid. En dan komen er volgende week nog twee verpleegkundigen langs die we bij toeval al hebben ontmoet in Bahir Dar. Een kleine Jansdal reünie :)
Wat een rijkdom om zoveel berichten, mailtjes, cadeautjes en mensen op bezoek te krijgen!

Beautiful people

Het was zaterdagochtend, de dag nadat we uit Addis terugkwamen. En om heel eerlijk te zijn had ik niet zo veel zin om te gaan werken, een vrij weekend leek me geweldig. Maar hier hebben we altijd dienst dus ik ging gewoon met dr. Arend om half negen naar het ziekenhuis. Onderweg zei dr. Arend nog; "het zal wel rustig zijn want het is weekend''. Dat soort uitspraken moet je gewoon nooit doen. Het was topdrukte.

In een half uur tijd werden er vier kinderen geboren en kwam er nog een vrouw binnen met een vastzittende placenta. En zo overspoeld als we door de week zijn met verloskundigen, zo weinig zijn er in het weekend. Het was een grote chaos. Op de onderzoeksbanken voor de afdeling lagen twee vrouwen, allebei heftig aan het bevallen. De een van haar vierde kind en de ander van haar eerste. De vrouw die van haar vierde kind ging bevallen kon bijna gaan persen, de kinderlijke harttonen waren laag. De verloskundige ging snel de verloskamer klaarmaken en ze was al weg voordat ik had uitgesproken dat we de vrouw beter gelijk mee konden nemen omdat ze anders wel eens buiten de afdeling zou kunnen bevallen. Ik sjorde een beetje aan de patiënt en probeerde haar duidelijk te maken dat ze mee de afdeling op moest komen maar ze begreep me niet en toen ik aan de dertig mensen die buiten zaten probeerde uit te leggen dat ik familieleden nodig had voor deze vrouw was het enige wat ze deden, mij aanstaren. Laat maar zitten dacht ik en rende de afdeling op voor wat hulp. Toen ik terugkwam was het hoofd van het kind al geboren en gelukkig volgde er een stralend kind, ondanks de lage harttonen. Een gelukkige moeder en de vrouw die nog van haar eerste kind moest bevallen had alvast gezien hoe ze haar eigen klusje moest klaren.

Ik nam het pas geboren kind mee naar de verloskamer om het even goed te kunnen beoordelen. Op de verloskamer lagen nog twee vrouwen te bevallen.

Er lag een vrouw die aan het bevallen was van haar eerste kind. 20 jaar oud en verkracht. Ze was gekomen zonder enige familie of vrienden. De verloskundigen hadden haar de dag ervoor op een bed gelegd en niet meer naar haar omgekeken omdat ze niks kon betalen. Gelukkig was dr. Arend langs komen lopen en had ervoor gezorgd dat het ziekenhuis voor de eerste 24uur zorg betaalde. Jammer dat de verloskundigen daar niet zelf op waren gekomen. Maar nu ging ze dan eindelijk bevallen, het kind werd spontaan geboren maar had een slechte start. Ik stond met het kind van de andere moeder maar die kon wel even zonder mijn zorg. Ik beademde het kind en gelukkig herstelde het goed. En toen hoorde we de verloskundige zeggen; ,, O Doctor!”. Arend en ik keken allebei om, de verloskundige dacht dat de placenta geboren werd maar in plaats daarvan kwam er nog een kind. Een onverwachte tweeling. De moeder keek verbijsterd. Het tweede kind had een prima start.

En daar lag de moeder, jong, arm,verkracht, geen familie en zojuist bevallen van een tweeling.

Hoe ga je daar mee om?!

De jonge moeder werd samen met haar twee jongens op de afdeling gelegd. Ik haalde wat truitjes en een stel lakentjes. Sita gaf haar zelf gebreide omslagdoek aan de kinderen. De kinderen hadden het nu in ieder geval warm en gelukkig gingen ze beiden direct goed aan de borst drinken. Er was aan aandacht van het personeel geen te kort, de tweeling is te schattig. Ik zal heel eerlijk zijn dat mijn eierstokken ook even zachtjes klepperden. Wees niet bang, bij de eerstvolgende dramatische bevalling zijn diezelfde eierstokken weer totaal verschrompeld.

De volgende ochtend liepen we visite en zagen dat de moeder en de kinderen het goed deden.

Toen we in de middag even langs de afdeling liepen en de deur van de kamer open deden zagen we twee grote plassen bloed en een po gevuld met....een placenta. De verloskundige was zo onder de indruk geweest van de onverwachte tweeling dat ze er niet aan gedacht had dat er ook twee placenta's hadden moeten komen. Gelukkig leverde het verder weinig problemen meer op.

De moeder vroeg of ze nog langer mocht blijven, wij dachten er niet aan om haar zo op straat te zetten en wilden desnoods zelf nog wel bijbetalen. Het grote probleem was dat ze niet alleen arm en geen familie had maar dat ze zelfs geen huis had. Als we haar op straat zouden zetten wisten we een ding zeker, de tweeling zou dat nooit overleven.

Gelukkig kwamen we er via dr. Andrew achter dat er een organisatie is in Bahar Dar waar ze alleenstaande moeders met een tweeling kunnen opvangen. Dr. Andrew regelde dat de vrouw daar een plekje kon krijgen. En hoe bijzonder dat dr. Arend op de weg naar Nederland een paar dagen in Bahir Dar was en zelf de eerste kosten voor deze moeder en tweeling wilde vergoeden. En ook het vervoer naar Bahair Dar was geen probleem. Toevallig ging ik met de ziekenhuis auto naar het vliegveld aldaar om twee verloskundigen en een gynaecoloog uit Harderwijk te verwelkomen. En we konden de vrouw en haar kinderen prima meenemen. En zo gingen we met de auto, de kinderen in de armen, van maxicosi´s hebben ze hier namelijk nog nooit gehoord.

De organisatie, Grace Centre, die de vrouw opvangt wordt geleid door een Australisch stel. Ze hebben zelf een tweeling en weten daardoor heel goed hoe heftig dat kan zijn voor jonge ouders. Vanuit die gedachten vangen ze nu alleenstaande moeders met hun tweeling op.

Wat een prachtige mensen.

Business trip

We zijn op stap geweest naar de hoofdstad Addis Abeba. Samen met Sita, één van de artsen en een chauffeur ben ik drie dagen weggeweest. Ons doel, eindelijk het echo apparaat in ons bezit krijgen. Dankzij velen giften hebben we een echo apparaat kunnen bestellen. Enorm bedankt!! Met behulp van een echo kunnen we de vrouwen beter beoordelen, en zo hopen we de moeder- en kindersterfte nog verder terug te dringen.

Een klein probleempje, we hebben een apparaat in Afrika besteld. En dat betekent dat het altijd veel langer duurt dan afgesproken. In het begin was het twee weken, toen vier en toen duurde het nog weer langer. En ondertussen zagen we veel patiënten voorbij komen waar we graag even een echo bij hadden gemaakt. Menigmaal hebben de plaatselijke artsen al voor ons naar het bedrijf gebeld, de ene keer stond het apparaat op het vliegveld in Addis en de volgende dag stond het weer in Caïro. We waren er wel een beetje klaar mee en besloten maar eens een gesprekje face to face te hebben. Misschien werkte dat toch beter.

En zo gingen we, een reis van ongeveer zeven uur. De eerste uren op een onverharde weg en daarna over het asfalt. We gingen door de prachtige Bleu Nile Valley, zo immens groot, je voelt je heel even on top of the world. Totaal gekreukt en onder het stof kwamen we na negen uur in de hoofdstad aan. Gelijk nog maar twee echo bedrijven bezocht om een inschatting van de huidige prijzen en mogelijkheden te maken.

De volgende dag bezochten we het echo bedrijf, nog een arts uit Mota sloot zich bij ons aan voor een pittig gesprek. Al snel mochten we bij de grote baas in zijn kantoor komen. De man was een prettige onderhandelaar en toen hij ook nog eens hoorde dat we vrijwillig in Mota aan het werk zijn ging de knop om. We zouden een leen echo meekrijgen en een monteur om het te installeren (wat inhoudt de stekker in het stopcontact stoppen en bevestigen dat het apparaat de reis goed heeft doorstaan) en ze zouden zelf de apparaten komen omwisselen. Dat was nog eens een goede deal. Het gesprek was gelukkig snel klaar, daarna duurde het nog drie uur voordat de secretaresse de nieuwe overeenkomst goed op papier had gezet. Maar we hadden een succesvolle ochtend en zo konden we eindelijk de stad gaan bezichtigen.
Addis Abeba, een stad vol mensen, uitlaatgassen en een groot verschil tussen arm en rijk. Wat opvalt is de enorme Chineese invloed, je zou bijna denken dat ze het land willen gaan bezitten. Naast een aantal prachtige regeringsgebouwen zijn er grote sloppenwijken.

's Avonds werden we ook geconfronteerd met de armoede. Als Sita en ik op zoek gaan naar een restaurant lopen er twee zwervers voor ons, de een op krukken de ander ondersteunt. Samen zwalken ze over de straat, tot de man met de krukken vol voorover op het asfalt slaat. Als we willen helpen hijst de ene zwerver de andere al overeind. Snel lopen we door, de armoede confronteert en graag loop je er maar aan voorbij, je voelt je zo machteloos als je al die mensen ziet. Het is bizar te ervaren dat je het liefst zou helpen en het liefst de armoede maar even niet ziet. We zijn nog maar een klein eindje verder als ze ons weer inhalen. Weer worden we met ze geconfronteerd. We steken over naar de andere kant van de straat en binnen now time zien we ze daar weer. Ze lopen zo hard op die krukken, er is geen ontkomen aan. Uiteindelijk moeten we toch ook hard lachen om het feit dat we zelf maar liever deze ellende niet willen zien en dat deze mensen het toch elke keer weer voor elkaar krijgen. Nadien hebben we nog een heerlijk avond, mede mogelijk gemaakt door onze rijkdom.

De volgende ochtend gaan we op tijd op pad om de echo en monteur op te halen en onze terugreis in te zetten. Het duurt uiteraard even voordat de echo ook daadwerkelijk achter op de auto staat en de monteur in de auto zit. Ik vind het een beetje vreemd dat de jongen alleen maar een envelop in zijn hand heeft en geen tas met spullen voor een overnachting. Maar goed hier is alles anders dus ik bemoei me er niet mee. Als we na drie uur rijden even stoppen om te tanken vraag ik aan iemand of de jongen wel wist dat hij zo lang weg zou gaan. Nee, dat wist hij niet maar dat hebben ze onderweg aan hem uitgelegd, hij vond het wel vervelend maar heeft het inmiddels geaccepteerd. De jongen werd verder prima in de groep opgenomen en er werd goed voor hem gezorgd. Toch kan ik me voorstellen dat hij nou niet heel blij was om een heel weekend in Mota te moeten verblijven. Anyway, we werden in Mota met geklap en warme omhelzingen binnen gehaald. Het eerste echo apparaat in het ziekenhuis, iedereen is opgetogen. De monteur heeft inmiddels de stekker in het stopcontact gestoken en bevestigd dat de echo aan kan. Helaas hadden ze geen gebruikershandleiding bijgevoegd en wist hij verder ook niet hoe het apparaat werkte. De handleiding wordt nu naar ons opgestuurd en de jongen morgen op de bus gezet.
Ethiopische service!

Giften zijn nog steeds van harte welkom op 220 503 9997 tnv STF Barbara May Foundation. Je volledige gift komt dan ten goede aan de zorg in ons ziekenhuis.

De kleintjes

Naast de zwangeren, barenden en kraamvrouwen hebben we nog een andere zorg: de baby´s. En die bezorgen ons nog wel eens wat hoofdbrekens, aangezien er geen kinderarts in het ziekenhuis is om de kleintjes op te vangen als ze zich niet zo goed voelen. Daarnaast is er bijna geen medicatie en apparatuur om ze te kunnen behandelen.
Helaas hebben we al een aantal kinderen dood zien gaan die in Nederland grote kans van overleven zouden hebben gehad.
Maar we gaan hier niet bij de pakken neerzitten en doen al het mogelijke wat we kunnen. En we zijn gewoon heel creatief.
Zo hadden we een tweeling, veel te vroeg geboren na 32 weken zwangerschap. Twee meisjes, de eerste is thuis geboren en de tweede bij ons in het ziekenhuis. Ze hadden gelukkig een goede start maar daarna werd het een uitdaging om ze in leven te houden. We hebben geen warme couveuse met de benodigde instrumenten om te waarschuwen bij verslechtering van de conditie. We hebben besloten ze een maagsonde te geven, aangesloten op een infuus met glucose water. Door een continu toevoer proberen we zo de suikerspiegel goed te houden totdat ze zelf moedermelk kunnen gaan drinken, daar zijn ze nu nog te klein en zwak voor. Voor de moeder vonden we nog ergens een middeleeuwse handkolf en zo hopen we dat de voeding op gang gaat komen. Daar liggen de twee kleintjes, gewikkeld in doeken met twee grote infuuszakken boven hun hoofd. Thuis ben ik flesvoeding voor ze klaar gaan maken, ik doe dat liever zelf omdat ik dan zeker weet dat de verhouding goed is en er schoon water is gebruikt. Het kost me ongeveer twee uur om een cola flesje te steriliseren en de voeding klaar te maken, een tijdrovend klusje.
In de middag ben ik nog eens kijken hoe het ging, de eerste van de tweeling zag er grauw uit. Het kleine meisje vergat soms te ademen, een probleem wat je vaker ziet bij te vroeg geboren kinderen. Er is dan onvoldoende prikkel vanuit de hersenen en het kind vergeet gewoon te ademen. Als dit te lang duurt overlijdt het kind. Een eenvoudig middel om aan deze kinderen te geven is coffeïne. Inderdaad, hetzelfde middel wat wij gebruiken om wakker en alert te blijven. Maar dit middel is hier niet in medicijnvorm te krijgen. Dr. Arend en ik dachten na over het ontbreken van dit middel en hoe dit toch op te lossen, tegelijkertijd keken we elkaar aan en zeiden:'...Koffie'! En zo maakte Sita een klein beetje sterke koffie en voorzichtig gaven we een hele kleine dosis espresso via de maagsonde aan het kind. En wat geweldig, het werkte! Het meisje vergat niet meer te ademen, en zo nodig kon er nog wat extra gegeven worden.
Vandaag doen de kinderen het goed, ik heb alweer een nieuwe dosis melk klaarstaan. Borstvoeding is tot op heden nog te veel gevraagd van de kleine meiden. Regelmatig gaan we even bij ze kijken en we hopen dat ze het gaan halen. Het hele ziekenhuis spreekt over het wondermiddel genaamd koffie:)
En wat ook wel fijn is om te weten, uit een recente studie is gebleken dat van de te vroeg geboren kinderen de meisjes en dan met name de meisjes van het negroïde ras de grootste kans hebben om te overleven!
Dat geeft nog eens goede hoop!

Als vliegen op een hoop stront

Studenten, de grootste ergernis die er in het ziekenhuis is. Hele zwermen zie je soms al in de verte ophopen als je van huis naar het ziekenhuis loopt. Het klit samen en vliegt altijd om je heen.

Als je pech hebt zijn er 20 op de verlosafdeling te vinden. Zonder te vragen of ze al binnen mogen komen staan ze met zijn allen naar een patiënt te staren.
Eerlijk is eerlijk, toen ik in Mota aankwam en van mijn voorgangers hoorden hoe afschuwelijk de studenten waren dacht ik dat het wel een beetje overdreven was. Na een halve dag had ik die mening volledig bijgesteld.

In de maand augustus kwam het gerust voor dat ik op de verloskamer kwam kijken en ik zo´n 10-15 studenten telde die naar het kruis van een bevallende vrouw stonden te staren. Niemand die een hand uitstak of een beetje support gaf. Ik kon me niet voorstellen dat er ook maar een student iets leerde. De verloskundigen die aan het werk waren liepen ze geheel in de weg. Geen stap verzetten ze en als het schouwspel ten einde was dan gingen ze met z'n allen op naar het volgende.

Ik ontplofte bijna als ik zag dat er zo met een patiënt werd omgegaan en ik bonjourde er dan ook altijd minimaal driekwart van de studenten uit. Er mochten er hoogstens drie blijven. Op het moment dat ik mensen aanwees om weg te moeten gaan verstond er geen enkele student meer een woord engels, ze staarden me alleen maar met zn tienen aan. De verloskundigen liet ik er dan zeven aanwijzen, die hadden er duidelijk ook moeite mee om ze te verwijderen. Het was een dagtaak om de insecten te bestrijden

Gelukkig kwam de maand september, een vakantie maand waarbij er geen enkele student meer te vinden was.

Helaas begint het nu weer aan te wakkeren maar we hebben een maand de tijd gehad om over deze plaag na te denken. Onder het mom dat we de studenten graag wat willen leren en dat het met twintig bij een patiënt echt niet gaat, hebben we een nieuw plan ontworpen. Er zijn vijf bedden voor bevallende vrouwen en elk bed heeft nu zijn eigen kleur. Voor elk bed heb ik drie badges gemaakt met diezelfde kleur. Er mogen nu maximaal 3 studenten per patiënt. Zien we een student bij een andere patiënt dan moeten ze van de afdeling af en mogen ze de volgende dag weer terugkomen. En ze moeten de verloskundigen helpen met hun werk. De verloskundigen hebben het plan enthousiast aangenomen.

Afgelopen week kwamen er drie studenten, ik heb ze allemaal een badge opgespeld. Het zag er misschien een klein beetje belachelijk uit omdat er maar één patiënt was en drie studenten maar als je vanaf het begin niet consequent bent dan wordt het nooit wat. Ik instrueerde ze wat ze moesten doen: elk half uur controles en het partogram invullen. De verloskundige zou er op toezien dat het ging gebeuren. Voor de zekerheid checkte ik nog even of ze wel echt engels konden verstaan, geen probleem. Ik liep tevreden naar huis dit kon niet meer mis gaan.

Aan het eind van de ochtend ging ik eens kijken, drie studenten hingen over meubilair heen te staren naar de patiënt. Ik bekeek de bedlijst, geen controle was er gedaan. Ik vroeg hen waarom ze niks hadden gecontroleerd, ze staarden me gedrieën aan, geen reactie. Ik besprak het met de verloskundige en die instrueerde hen opnieuw. Toen ik 's middags kwam kijken was er wederom niks gedaan. Het gaat nog eens oorlog worden.

Een paar dagen later, ik heb gelukkig geen student meer gezien. Bij binnenkomst schud ik net als elke dag iedereen een hand en klappen we met de schouder tegen elkaar aan. Zo begroet ik ook Solomon, onze afdelingsportier, een vriendelijk oude man die mank door het leven gaat. Mijn oog wordt getrokken naar iets wat ik op zijn jasje zie prijken, een groene badge. Ik kan een glimlach niet onderdrukken: ..ben je student geworden Solomon?!”. Nee, hij dacht dat het wel een goed idee was om een naambordje te hebben. Tot op heden heeft hij alleen nog een badge opgespeld maar hij gaat zijn naam er op laten drukken. Trots kijkt hij mij aan en opeens vraagt hij, dat mag toch wel?!. Ik kan het niet over mn hart verkrijgen om de oude man zijn geluk af te nemen. Natuurlijk mag het en ach hij heeft in ieder geval een kleur uitgekozen die bij zijn jasje past.

Het studentensysteem gaat nog wat worden zo.

En nog wat foto's

Beter een goede buur en een verre vriend

De buren in het getto zijn allemaal even aardig. Maar eerlijk is eerlijk, de Nederlandse toch wel het meest. De eerste weken was ik samen met Frits en Annemarie en nu zijn daarvoor Arend en Sita in plaats gekomen. En met beiden heb ik een hele goede tijd (gehad).

We delen alles met elkaar, onze belevenissen en inboedel. Ik heb een koelkastje waarin de groenten/drankjes en het broodbeleg gaan. En als er weer eens iemand vanuit de stad is gekomen dan waak ik over de chocola. De buren hebben het warme water. Mijn boiler heeft het ongeveer twee weken volgehouden na de reparatie van Frits met onze boodschappenjongen. Daarna was het met een klap afgelopen. Maar de gastvrijheid is groot en zo ga ik met mijn plastic tasje vol douchespullen naar de buren om te delen in hun warmte.

's Ochtends gaat er nog weleens een doos cornflakes over en weer, want ook dat is een cadeautje uit de stad en hier niet te verkrijgen. Als ik na de ochtendronde met de dokter uit het ziekenhuis kom dan staat de koffie of thee al klaar. We lunchen samen, met een broodje en als die op zijn een bombolino, een donut van olliebollendeeg. En af en toe worden er pannenkoeken gebakken. We delen eigenlijk alle bezittingen, van boeken/servies tot anti-muggenzalfjes. En ook onze dongel voor het internet gaat van de een naar de ander. 's Middags drinken we thee met elkaar. En daarna ga ik samen met de boodschappenjongen en vaak ook met mijn Nederlandse buren naar het dorp voor wat boodschappen. Op woensdag en zaterdag gaan we daarvoor naar de markt. Het is heerlijk om dagelijks even van de compound af te zijn voor een paar aardappels of alleen een drankje. In het begin van de avond borrelen we met een glaasje wijn en/of een biertje en spreken we de belevenissen van de dag door. Daarna kookt meestal een van mijn buren. Frits, Sita en Arend houden allemaal van koken en zo kan ik de keren dat ik heb gekookt op een hand tellen. Maar tegen hun kookkunsten kan ik dan ook niet op. Na het eten scheiden onze wegen en gaan we al snel naar bed want de volgende dag is het weer vroeg op. En wat een luxe, Annemarie en Sita willen altijd pas de volgende ochtend afwassen als wij naar het ziekenhuis zijn.

Ons programma wordt nog weleens verstoord door een telefoontje uit het ziekenhuis maar ach dan schuiven we gewoon, het maakt hier allemaal niet zoveel uit of je een paar uur later eet of slaapt, we hebben tijd zat.

En voordat ik ga slapen check ik meestal nog even mijn mail. En hoe heerlijk zijn al die berichten van verre vrienden en familie!

De vrouwen

De vrouwen, ik heb er al vaak vol bewondering naar gekeken. Op de weg zie je ze gebogen lopen met een grote jerrycan op hun rug met liters water. Of met grote manden vol met aankopen van de markt. Kilometers lopen ze met hun vracht. Mannen zie je hier weinig dragen.
Maar echt respect heb ik voor de barenden, geen kik geven ze. Stil dragen ze de pijn van de weeën er zijn er maar weinig die je de pijn hoort uiten. De familie ondersteunt ze maar als ze gaan persen worden zij weggestuurd, dat moet de vrouw alleen doen.
Ik dacht toch een keer te zien dat een man zijn vrouw prachtig ondersteunde, toen ik dit tegen de verloskundige zei en daarbij aangaf dat het me beter leek dat de man erbij bleef, blafte hij resoluut de man de kamer uit en sloeg de deur met een klap dicht. Dit was de Ethiopische cultuur en hier bevielen vrouwen alleen. Soms moet ik ook gewoon mijn plaats weten.
Er was een vrouw, ze had een dag gelopen om naar het ziekenhuis te komen. In de ochtend was ze bevallen in haar huis, helaas wilde de placenta maar niet geboren worden. En zo kwam ze op haar gestreepte gympen met kapotte zolen aan het eind van de middag bij ons. Uitgeput lag ze op het verlosbed. De placenta moest er met de hand worden uitgehaald. Ze zette haar tanden op elkaar en gaf geen gil terwijl de verloskundige met de hand de placenta verwijderde. Een ingreep waar de Nederlandse vrouwen gelukkig voor onder narcose gaan.
Dan was er ook nog de vrouw die al drie dagen aan het bevallen was. Dat waren er twee te veel. Een bevallende vrouw mag nooit de zon twee keer zien opgaan luidt een veelzeggende uitspraak in de verloskunde. Toen ze bij ons was zagen we een stukje van het hoofd, het kind was dood. Gelukkig kregen we het kind er met een vacuüm uit waarna we achteruit deinsden van de stank van infectie en de dood. Nadat de vrouw bevallen was stond ze op van het bed en liep naar de kamer waar ze een bed toegewezen kreeg. Er was geen emotie zichtbaar.
Zo ook de jonge vrouw die niet zwanger was maar bij ons kwam nadat ze aangevallen was door een stier. Er was een grote wond tussen de vagina en anus. Ze werd gehecht en kreeg een tetanus injectie en wandelde daarna weer naar huis.
Na de bevalling of ingreep zijn de vrouwen meestal erg vrolijk en dankbaar. Ik heb al menige omhelzing en zoenen mogen ontvangen
Naast de dappere vrouwen vallen ook de mannen op. Ze dragen, meestal met een aantal familieleden, hun vrouw op een brancard naar het ziekenhuis. Ze lopen uren om bij ons te kunnen komen. En als ze bevallen is, geven ze hen te eten en drinken en als dat moeilijk gaat dan voeren ze hen. De liefdevolle verzorging is opvallend en vertederend.
De mannen proberen alles dan ook echt goed te regelen. En als er dan een Nederlandse verloskundige langs komt lopen en ze heel graag willen dat je ook even naar hun vrouw kijkt, dan gebeurd er weleens iets bijzonders. Zo wilde een man heel graag dat ik even beoordeelde hoeveel ontsluiting zijn vrouw had, we noemen dat ook wel de ontsluiting van de cervix (= de baarmoedermond) Vriendelijke tikte hij me toen ik voorbij liep aan en zei: 'Open your cervix!'
Op zich sta ik voor best veel dingen open, maar dit...:)

Gevangenis

Dagelijks lopen we erlangs. En regelmatig zien we de bewoners voorbij komen.

De plaatselijke gevangenis ligt langs de weg van het dorp naar het ziekenhuis. Een gebied omheind met palen en wachttorens, we hebben ons menigmaal afgevraagd hoeveel gevangenen er over die houten palen zouden zijn geklommen.

Bijna dagelijks zien we gevangenen langs de compound lopen op weg naar het werk in het veld. Wij staren naar hen en zij naar ons.

Als je elke dag langs het terrein loopt en menig gevangene voorbij ziet komen dan wil je toch eigenlijk wel eens weten hoe het er binnen die houten palen aan toegaat. En zo vroegen we de volgende keer dat we erlangs liepen of we ook eens binnen mochten kijken. En dat mocht. Voor de zekerheid maakte Annemarie nog een gebaar langs haar hals, we zouden toch niet afgemaakt worden als we de gevangenis betraden?! De bewakers vroegen zich waarschijnlijk af wie nou wie zou kielhalen maar we waren nog steeds van harte welkom.

Omdat het altijd fijn is om een vertaler mee te hebben vroegen we onze boodschappenjongen mee naar de gevangenis. Blikken zeggen soms meer dan woorden. Hoe we op het idee kwamen om daar naar binnen te willen. Hij wilde absoluut niet oog in oog staan met moordenaars. De belofte dat we hem daar echt niet achter zouden laten deed hem bijzonder weinig. Ook de artsen die we meevroegen wilden absoluut nier mee.
En zo gingen we dus met vijf Nederlanders. Het was namelijk wissel weekend voor de gynaecologen. Dr. Frits en Annemarie verlaten Mota en dr. Arend en Sita nemen het over. Een leuk uitje om met z´n vijven te maken, dachten wij.

We werden vriendelijk verwelkomt door agenten in nette uniformen, ze spraken zelfs engels. Helaas mochten we geen foto´s maken.

De rondleiding startte in de bezoekersruimte. Een groot geraamte waarin verschillende hokjes zitten waar gevangenen met bezoekers kunnen praten. Het zat er vol met mensen.
Daarna mochten we kijken in het gedeelte waar verschillende les lokalen zijn en een kleine bibliotheek. Een boekenkast met bijna uitsluitend Engelse studieboeken. We vroegen ons af hoeveel van de gevangenen er Engels zouden spreken. Maar het zag er allemaal netjes uit.

Rechtsom gingen we langs een paar geiten en een hok vol kippen voor de gevangenen. We kwamen terecht bij het vrouwengedeelte. Een heerlijk rustig gedeelte met een grote ronde stenen buiten koepel waar een paar vrouwen zaten met kleine kinderen. Goed te zien dat de jonge kinderen niet van hun moeders worden gescheiden. Een mooi stenen gebouw met een aantal stapelbedden en een nette ruimte om te wassen en te ontlasten. Er zijn veel Ethiopiërs die slechter wonen.

Vervolgens kwamen we via een doorgang in een soort van binnentuin. En daar waren de ongeveer 400 mannen. Een drukke bedoening. We liepen vrij tussen de mannen rond en die hadden weer eens wat anders om naar te kijken. Er was een tafeltennistafel en er waren mannen aan het breien. Anderen waren van wol draden aan het spinnen. Een levendige binnenplaats. Rechts kwamen we in een televisieruimte waar mannen gezellig onder het genot van een non-alcoholisch drankje bij elkaar zaten. De binnenplaats over naar de andere kant kwamen we in een grote ruimte met alleen maar weefgetouwen, er werd hard gewerkt aan de zo typische omslagdoeken. Er waren prachtige doeken bij en het was goed te horen dat de doeken op de markt worden verkocht. Ook hier was een heleboel bedrijvigheid.

Tijdens het bewonderen van al het werk wat er werd verricht werden we continu omringd door een heleboel gevangenen. Ik heb me geen seconde bedreigd gevoeld.
We liepen terug naar de poort en zagen een aantal gevangenen die aan het houthakken waren.We bedankten de bewakers vriendelijk en boden hen nog wat geld aan. Ze weigerde om dit aan te nemen.

Alles wat we binnen de houten muren hadden gezien ging geheel tegen onze verwachting in. We hadden gedacht om mensen in afgesloten ruimte te zien onder slechte omstandigheden. Maar niks was minder waar, hier werden de mensen aan het werk gezet en voorbereid op een ander leven na het uitzitten van hun straf.

Prachtig dat de bewakers zo graag hun gevangenis aan ons wilden tonen!

De hangmat...

Happy New Year!

En we vierden oud en nieuw. Op elf september startte het nieuwe jaar in Ethiopië. En op nieuwjaarsdag werd het 1 september 2003. De jaartelling is net een beetje anders...

Er zijn 13 maanden in het jaar. Alle maanden hebben 30 dagen. Zo blijven er nog vijf dagen over na twaalf maanden en daarom een 13de maand die bestaat uit 5 dagen. Dan trek je er nog een aantal jaar vanaf en leef je in 2003.

Het verschil in tijd met Nederland is een uur. We leven hier een uurtje eerder, staan dus eerder op en gaan eerder naar bed dan in Nederland :) Alleen hebben de Ethiopiërs het nog een beetje moeilijker gemaakt. De uren tellen ze anders. Elke dag om zes uur 's ochtends is het hier 00am en dan tellen ze op tot 12am en dan beginnen ze met 0pm. Als je om tien uur 's ochtend wil vergaderen dan spreek je dus om 4 uur Ethiopische tijd af.

Het levert weleens onduidelijkheid op en ik check altijd maar even wat de tijd is in 'global time'.

En een uitgerekende datum voor een zwangere berekenen, in Ethiopische maanden, dat is pas echt lastig :)

Maar het goede nieuws was dat we het nieuwe jaar konden vieren! Het oude jaar wordt hier niet gevierd, men kijkt liever vooruit naar een betere toekomst.

Wij probeerden voor het nieuwe jaar aanving mijn hangmat nog even uit, met een heleboel bekijks van kinderen. Er zaten wat dunne touwtjes bij, dr. Frits vroeg zich af of die het wel zouden gaan houden. Ik wilde het wel proberen want die touwtjes waren daar immers toch voor gemaakt?! En zo stapte ik voorzichtig in de hangmat, netjes de handleiding volgend waarin uitdrukkelijk staat dat je niet eerst met je voeten in de hangmat moet stappen. Het ging goed, het kraakte allemaal een beetje maar als ik maar niet te veel bewoog ging het prima. En toen was dr. Frits aan de beurt. Voorzichtig ging hij zitten en daar ging hij, met hangmat en al, naar beneden. Gelukkig was de val niet al te hard en konden we er hard om lachen, samen met alle toekijkende kinderen. Misschien hadden we toch eerst wat steviger touw moeten kopen.

Het nieuwe jaar begon vroeg! Om half zeven (global time) stonden er een heleboel kinderen voor mijn deur te zingen. Toen ik eindelijk besefte dat ik niet droomde en ik wanhopig onder de klamboe vandaan probeerde te komen, werden ze al weggeroepen door een buurman uit het ghetto. Later begreep ik dat het traditie is en dat de kinderen dan een klein beetje geld krijgen voor hun optreden, een leuke gewoonte.

De rest van de dag bestond uit koffieceremonies en het nuttigen van alle geslachte schapen en kippen. Iedereen heeft nieuwe kleren aan en velen zijn naar de kapper geweest. We hebben er nog een paar mooie foto's gemaakt en moesten zelf hard lachen omdat het eruitziet alsof je naar een bruiloft gaan.

Bij de tweede koffieceremonie mochten we van de kip proeven die door dr. Merawi geslacht was. Nou ja zelf, hij had een beetje een bot mes en na een heleboel lawaai was het kippetje nog niet dood. Gelukkig was er een buur in het getto met een fatsoenlijk mes.

Aan het einde van de dag kon ik geen koffie meer zien maar we hadden een gezellige en zonnige nieuwjaarsdag gehad.

Na een week zag ik sommige mensen nog steeds in hun nieuwjaarskleding lopen. En je kan wel raden hoe dat ruikt...

Pure wanhoop?!

Er zijn hier alleen maar arme mensen. Maar toch heb je daar ook nog gradaties in. Soms hebben ze echt niets.

Een van de verloskundigen vertelde ons op een ochtend, terwijl hij instrumenten aan het schoonmaken was, dat er 's nachts een meisje van negentien was binnengekomen. Ze was zwanger na verkrachting. Ze kwam helemaal alleen. Erg ongebruikelijk in deze cultuur. Vrouwen worden altijd vergezeld door verschillende familieleden en dat blijft zo tot een dag of tien na de bevalling. Maar dit meisje was helemaal alleen en had nog geen vrienden om met haar mee te gaan naar het ziekenhuis. Ze had zelfs geen 2birr (20birr = 1 euro) om voor het eerste onderzoek te betalen. De dienstdoende verloskundige was zo met dit meisje begaan dat hij voor de opname en benodigde medicijnen had betaald. Een mooi gebaar!

De verloskundige had aan ons de vraag of wij ook wat geld aan haar wilden geven zodat ze de eerste dagen eten kon kopen. Nu net na de bevalling kon ze niet werken om iets bij elkaar te verdienen. Uiteraard wilden wij dat wel en het leek ons ook een goed idee om haar met het kind een dag langer in het ziekenhuis te houden.

We gingen die ochtend nog een keer extra bij haar langs en zagen een vrolijk meisje die van haar kind leek te genieten Het was een mooi jongetje met een goed gewicht en in een goede conditie. Annemarie gaf haar een paar kleertjes en we gaven haar allemaal wat geld om eten van te kunnen kopen. Met dit meisje en haar kind ging het wel goed komen.

En toen kwamen we een dag later voor de ochtendoverdracht. Tot onze verbazing bleek het kind te zijn overleden. De verloskundigen hadden het dood bij de moeder gevonden.

We konden uiteindelijk tot maar een conclusie komen, het meisje had haar eigen kind vermoord.

Hoe wanhopig kan een mens zijn.

Typical Ethiopië

De Ethiopiërs houden ervan om altijd iedereen maximaal te begroeten. Als je iemand vijf keer per dag tegen komt dan geef je diegene vijf keer per dag een hand en een schouderklop en vraag je evenzoveel keer hoe het met iemand gaat. En het gaat altijd goed met iedereen.
Bij het leren van de eerste woorden Amhaars begreep ik in het begin niet zo goed de wijze van begroeting. Er zijn meerdere woorden die je kan gebruiken om te vragen hoe het gaat, welke moest ik dan wanneer gebruiken. Je gebruikt ze gewoon allemaal! De korte afstand naar het ziekenhuis kan zo best even duren als je veel bekenden tegenkomt...en eigenlijk kent iedereen ons dus je kan wel inschatten hoe het gaat. Erg gezellig allemaal.

Daarnaast kijken mensen hier enorm naar elkaar om. Wij als Nederlanders kunnen daar nog wel wat van leren! Als je ook maar een klein beetje ziekelijk oogt wordt er uitgebreid aandacht aan besteed.
Ik had een klein griepje, koortsig en snot verkouden. En dat in dit klimaat. Binnen no time wist iedereen dit en alle huis(hut)/tuin en keuken(vuurtjes) tips kwamen voorbij. Vooral veel warme dranken drinken en stomen. Verder moest ik maar veel warme kleren aantrekken en vooral binnen blijven en rusten. Dr. Frits vond dat ik de volgende ochtend moest uitslapen en de ochtendoverdracht voorbij moest laten gaan.
Nu houd ik wel van uitslapen en het leek me dan ook heerlijk. En zo sliep ik die nacht super slecht en was ik om half negen klaarwakker, helaas. Toen ik twee grote beesten in mn klamboe zag zitten wist ik niet hoe snel ik uit die tent moest zien te komen. Dan maar een verkwikkende douche. Jammer het water was op. Geen douche en geen kopje thee. En zo zat ik vroeg in de ochtend met het opgedroogde snot tegen mijn hoofd geplakt, voor mijn huisje in de zon, te genieten van een glaasje oplosmelk. Ik probeerde krampachtig niet aan mijn benen te krabben, maar wat jeuken al die vlooienbeten verschrikkelijk.

Een van de jongens van de compound liep langs en voelde eens uitgebreid aan mn gezicht en constateerde dat ik al veel minder gloeide dan de vorige dag.
's Middags ging ik even op de afdeling kijken en bezorgd vroeg iedereen hoe het met mijn verkoudheid ging. Hoe zouden ze reageren als ik eens echt ziek ben...

Moedersterfte

En dan gaat een moeder dood.

In Nederland overlijden per jaar ongeveer 7 vrouwen aan de gevolgen van hun zwangerschap of bevalling. Er zijn in Nederland 200.000 bevallingen per jaar.
Hier in het plaatsje Mota stierf 1 op de 16 vrouwen ten gevolge van zwangerschap/bevalling. Een wereld van verschil. In de afgelopen tweeënhalve maand waarin dit project is gestart, is dit aantal gelukkig flink gedaald. Er vinden rond de 90 bevallingen per maand plaats en tot nu toe was er 1 vrouw overleden aan een combinatie van malaria en zwangerschapsvergiftiging.

Tot afgelopen zondagavond. In de nacht ervoor was er een meisje van dertien binnen gebracht. Zwanger geraakt door verkrachting. Nu inmiddels een voldragen zwangerschap. Ze was buiten bewustzijn toen ze op de afdeling aankwam. Er werd gevreesd voor malaria. In de ochtend kwam ze even bij maar al snel raakte ze weer buiten bewustzijn en was ze ontzettend onrustig. Haar moeder zat bij haar op bed en hield haar de hele dag vast. De moeder had zich bij de ernstige toestand van haar dochter neergelegd, hoe het dan ook zou verlopen. We konden alleen maar zeggen dat de we al het mogelijke zouden doen voor haar dochter.
In de loop van de dag verergerde de toestand zich en de insulten waren inmiddels niet meer op een hand te tellen. Het was moeilijk te diagnosticeren of ze nu malaria of een zwangerschapsvergiftiging had, ze werd voor beide behandeld. Aan het einde van de middag was het kind in de baarmoeder overleden.

's Avonds werd ik door het ziekenhuis gebeld, een misscall. Dr. Frits liep met me mee omdat we al dachten dat het over het jonge meisje zou gaan. Al voor de afdeling kwamen verloskundigen ons tegemoet, de ouders wilden niet meer dat het meisje behandeld werd. Een van de basisartsen voegde zich bij ons, toen we aankwamen en in de verte het enorme gehuil en geschreeuw hoorden wisten we het al. Het meisje was dood.
En daar stonden we, gedrieën, te erg onder de indruk om ook nog maar een woord naar elkaar uit te spreken. We lieten de familie alleen en bleven nog een tijdje zwijgend in de overdrachtskamer zitten met het hartverscheurende gehuil op achtergrond. Toen ik nog even terugliep om tegen de verloskundigen te zeggen dat we naar huis gingen vloog de moeder van het meisje me om de nek en toen stroomde bij mij ook de tranen over mijn wangen

Operatiekamer 1

Altijd weer een avontuur, de OK. Zodra we naar de OK lopen gissen we alvast naar alle dingen die er weer verkeerd gaan lopen :)

Want we beleven er wat bijzondere momenten. Zo ben ik al eens op veel te grote OK-klompen naar huis gerend om dr. Frits zijn gereedschapstas te halen omdat de zuurstof niet werkte en er geen gereedschap was om het te fiksen. De patiënt lag al op de tafel en iedereen stond steriel om te beginnen...na ruim een kwartier was het probleem eindelijk verholpen. We vreesden ondertussen voor het leven van het kind want het was een spoedkeizersnede. Toen het kind eindelijk geboren werd kreeg ik een ´dode vis´ aangereikt. Het kind was helemaal slap en keek me met uitpuilende ogen aan. Ik startte de reanimatie en kon verder alleen maar heel hard bidden dat de ingreep werd gezegend en of toch ten eerste die ogen mochten sluiten... Na een aantal minuten begon er wat leven in het kind te komen en zo ging ik met het kind op de arm naar buiten richting de afdeling, ja dat gaat buitenlangs:) En nog steeds keek het kind me met wijd opengesperde ogen aan en lag het onregelmatig te kreunen. Op de afdeling aangekomen keken ze ook wel een beetje gek op van die ogen maar ze vonden het vooral zo goed huilen. Ik hoorde alleen maar gekreun. Af en toe blies ik nog maar wat zuurstof bij en meer kun je hier eigenlijk niet doen. Ik vroeg me sterk af of de volgende dag het kind nog wel in leven zou zijn.

En wat een verrassing de volgende ochtend, een blakend kind dat geweldig aan de borst dronk. Wat kun je dan genieten van een goede afloop!

Koffieceremonie

Allereerst iedereen bedankt voor de leuke reacties! Ik kan zelf niet op mn blog omdat het Ethiopische internet het niet toelaat:s Gelukkig is Alice zo geweldig om mijn stukjes te plaatsen en jullie reacties te mailen! Erg leuk!

...

Een echt traditioneel gebruik. Inmiddels heb ik er al een paar meegemaakt want als er ook maar iets te vieren is dan wordt er een koffieceremonie gehouden. Gister werd er nog een koffieceremonie gehouden in onze overdrachtsruimte. Een klein kamertje, verbazend hoeveel mensen er op zo´n moment in kunnen en wonderlijk genoeg vliegt er niks en niemand in de fik.

Het was gisteren een drukke dag in het ziekenhuis en ik was al meerdere keren gebeld om even te komen kijken naar patiënten. Aan het eind van de middag wilde ik wel graag even van de compound af om met de boodschappenjongen een sapje te drinken in de stad. Want tuesday is juiceday! Wij gingen naar de stad en toen ik net de eerste slok van m'n overheerlijke guave/papaya/mango met een beetje vers limoensap nam, ging mijn telefoon alweer, een misscall uit het ziekenhuis. Dr. Frits had voordat we gingen gezegd dat ik hem maar moest bellen als er iets in het ziekenhuis was dan zou hij wel gaan kijken en kon ik even in het dorp verblijven. En zo deed ik dat. Een kwartiertje later belde dr. Frits en ik dacht we gaan weer een keizersnede doen:) Maar niks was minder waar, ze hadden mij gebeld omdat er een koffieceremonie was. Dr. Frits en zijn vrouw Annemarie waren daar dus al en ik ging samen met de boodschappenjongen ook richting de ceremonie. Onderweg kwamen we nog een student tegen en toen ik tussen neus en lippen door vermeldde dat we richting een koffieceremonie gingen keek de jongen ons verschikt en lachend aan. Het was zijn eigen ceremonie en hij was het vergeten. De studenten gaven een ceremonie omdat ze van het tweede- naar het derdejaar overgingen en daar hoorde hij ook bij. We liepen gedrieën naar het ziekenhuis..

De koffieceremonie werd dus in onze staff room gehouden en, zoals gebruikelijk bij een koffieceremonie lag de hele vloer bezaaid met gras en bloemen. Er branden een paar kaarsjes en wat geurstokjes. Er was een klein tafeltje met kopjes en een brandertje met een koffiepot. Verder is er brood en popcorn dat continu wordt rondgedeeld. Iedereen krijgt een heel klein kopje met koffie en heel veel suiker. De gehele ceremonie bestaat uit drie keer een ronde met koffie want drie brengt hier geluk. Het is een heel gezellig gebeuren en er is ook altijd wel iemand die met zijn telefoon de nationale muziekhits laat rondschallen. De meiden die de koffieceremonie maakten schroomde niet om met hun blote handen even de hete kooltjes om te schudden, vuurvaste handjes!

O ja, de deur van de staffroom stond gedurende de hele ceremonie open en zo konden we onder het drinken van onze koffie genieten van het geluid van een kokhalsende en brakende patiënt met een ileus....

Als de gynaecoloog er niet is...

Dr. Frits en zijn vrouw zijn een paar dagen weg om een echo te kopen voor de verlosafdeling. Het apparaat kunnen we aanschaffen van de giften! Dit betekent dat er een aantal dagen geen gynaecoloog is en ik samen met een basisarts in het ziekenhuis ben. Dit is een uitdaging opzich omdat we bij elke zwangere vrouw moeten inschatten of ze een groot risico heeft op complicaties die wij nu niet kunnen behandelen. Bijvoorbeeld een niet vorderende bevalling die moet worden beëindigd door middel van een keizersnede. En deze inschatting moeten we ook nog eens maken met het feit dat het vervoer naar een ander ziekenhuis, waar ze wel een keizersnede kunnen verrichtten, ongeveer drie uur duurt. In de verloskunde is een tijdsbestek van drie uur best lang....

Uitgerekend op de dag dat een gynaecoloog weg moet is het druk. Gelukkig een aantal voorspoedige bevallingen zonder complicaties. Als ik aan het eind van de middag nog even langs de afdeling loop is er net een nieuwe patiënt binnengekomen. Een vrouw die van haar derde kind gaat bevallen met bij binnenkomst vijf centimeter ontsluiting. De dienstdoende verloskundigen verwachten dat ze wel vlot gaat bevallen en ik bemoei me er verder niet mee.

Als ik rond half acht samen met de boodschappenjongen terugkom uit het dorp van het boodschappen doen loop ik voordat ik naar huis ga nog even langs de afdeling om te zien of de vrouw al is bevallen. Bij aankomst blijkt mevrouw nog steeds vijf centimeter ontsluiting te hebben en bijna geen weeën. Er is nog geen enkele actie ondernomen. Ik vraag of de verloskundige wil starten met bijstimuleren en of hij over twee uur wil beoordelen, en bij onvoldoende vordering dan de vliezen breekt.

Het breken van vliezen is hier een moeilijk punt. Om de een of andere reden vinden de verloskundigen dat erg eng om te doen en meestal breken de vliezen pas bij het persen.

Bij het beoordelen van deze vrouw valt mij op dat ze een forse buik heeft, bij uitwendig onderzoek een hoofdligging en zo te voelen veel vruchtwater. Daarnaast heeft mevrouw erg opgezette voeten. We checken haar bloeddruk, geen bijzonderheden. En ik vraag of ze haar urine wil controleren op eiwit en glucose.

Om tien uur bel ik de dienstdoende verloskundigen om te horen hoe het gaat maar ik krijg geen gehoor. Ik wil niet weer naar het ziekenhuis lopen omdat ik vrees dat de verloskundigen dan denken dat ik hun niet vertrouw om mij te bellen bij moeilijkheden. Ik denk nog even aan de vrouw, en er schiet nog door mn hoofd; “het zal toch geen tweeling zijn.” Maar ik denk bij mezelf dat ik de buik nu toch groter heb gemaakt dan die waarschijnlijk was. Ik ga slapen in het vertrouwen dat ze me bellen bij problemen.

Na een heerlijke nacht slapen ga ik naar het ziekenhuis voor de ochtend overdracht. Bij binnenkomst kom ik een van de dienstdoende verloskundigen tegen en vraag hoe mevrouw bevallen is. Ze is pas in de ochtend bevallen. Ik probeer mijn wenkbrauwen met alle macht naar beneden te drukken in mijn verontwaardiging dat ze nog maar net bevallen is. Hier blijf je altijd vriendelijk en aardig. De verloskundigen zijn echt geweldig leuke mensen maar als ze zo lopen aanmodderen met een patiënt dan wil je ze wel even met de hoofden tegen elkaar kletsen. Met enige moeite vraag ik vriendelijk waarom ze nu pas bevallen is.

Uiteindelijk blijkt dat ze 's avonds na mijn komst begonnen zijn met bijstimuleren maar toen ze erg veel weeën kreeg, na een uur weer zijn gestopt. Daarna hebben ze niks meer gedaan tot mevrouw vroeg in de ochtend eindelijk volledige ontsluiting had. Op dat moment waren ze te bang om de vliezen te breken vanwege de grote uitzetting en belde ze de basisarts. Die ging naar de verloskamer terwijl ik rustig lag te slapen. Na het breken van de vliezen volgde er na tien minuten een gezond kind en korte tijd later nog een tweede. Het was een prachtige tweeling van beide zo'n 2700gr.

Een nacht in het ziekenhuis, ik heb een heleboel geleerd.

Ik kijk uit naar dr. Frits met het echo apparaat zodat we in het vervolg kunnen zien dat het een tweeling is:)

En die uitslag van de urine......nooit wat van gehoord.

Verjaring

Het was oudejaarsavond van het einde van mijn quarterlife crisis. En tegelijk was het ook de laatste avond van Marianne (verloskundige) die op mijn verjaardag weer naar Nederland zou vertrekken.

Omdat het haar laatste avond was zouden we haar favoriete gerecht koken en we hadden allemaal wel zin in een avondje eten en gezelligheid.

Om zes uur viel de stroom uit en was het wachten op elektriciteit Die kwam de hele avond niet meer en zo veranderde het uitgebreide koken in een toastje met smac en tonijn. Het kan hier allemaal:) Verder dronken we een glaasje wijn en hadden we bij kaarslicht een gezellig avondje. Afsluitend was ook het stromende water op en zo gingen we maar op tijd slapen.

De volgende ochtend was er nog steeds geen water en stroom en zo ging ook de verjaardagsdouche aan mn neus voorbij. Marianne maakte er nog wat leuks van en zo kreeg ik ontbijt op bed dat bestond uit onze twee laatste slokken sap.

Na ons uitgebreide ontbijt gingen we naar het ziekenhuis voor de ochtend overdracht en kwamen op een drukke afdeling terecht. Tijdens de ochtend ronde beviel een vrouw van een dood kind, tussen vier andere vrouwen op een kamer. De andere vrouwen zuchten dapper hun eigen weeën weg. Privacy is hier iets wat je gewoon niet hebt.

De ochtend verliep chaotisch en dat zal je altijd zien op een dag dat je jarig bent, Marianne zou vertrekken en ook dr. Frits en Annemarie een paar dagen weg zouden gaan om een echo te kopen. Tussen de bedrijven door deed ik nog snel een bakje bij ons huisje en toen de kaarsjes eindelijk aan waren werden ze enthousiast weer uitgeblazen, door de wind. Bij het bakje aten we een bombolino, een soort van donut maar dan van oliebollendeeg en vervolgens ben ik die gaan trakteren aan het personeel en de patiënten. Iedereen vond het maar wat grappig en ook wel een beetje raar. Hier is het vieren van je verjaardag helemaal geen gewoonte en dat komt vooral doordat veel mensen niet weten wanneer ze precies geboren zijn.

Aan het eind van de ochtend arriveerde dr. Andrew en we gingen met z'n allen lunchen in het hotel in het dorp. Marianne nam afscheid en daar vertrok ze. Ze waren nog niet weg of ik had al een gemiste oproep vanuit het ziekenhuis. Hier doen ze meestal een gemiste oproep om de telefoonkosten laag te houden, en ik weet dan dat ze me waarschijnlijk nodig hebben op de afdeling. Op de afdeling aangekomen wist niemand wie er had gebeld maar ik kon nog wel een bevalling meemaken.
Aan het eind van de middag ging ik met de boodschappenjongen richting het dorp voor de boodschappen en we gingen op bezoek bij een educatief kamp voor jongeren georganiseerd door twee Amerikaanse vrouwen. Een van hen woont ook in Mota en omdat zij met ons behoort tot de enige blanken hier had ik haar al wel eens ontmoet. Zij had ons uitgenodigd om bij het kamp te komen kijken.

De weg naar het schoolgebouw waar het kamp werd gehouden was erg modderig. We sprongen van droog eilandje naar eilandje, geen probleem. Het was leuk om even te zien wat ze op het kamp aan het doen waren en na een half uurtje vertrokken we weer om in ieder geval voor het donker weer in het dorp te zijn. De boodschappen jongen wist nog wel een andere weg terug. In het begin een prima weg maar al snel was het een grote drijvende modderpoel waar we van steen naar steen sprongen. Alleen werd de modderpoel steeds erger de stenen steeds kleiner en het werd bijna onmogelijk om met mn lompe bergpatta's onder mijn voeten nog enigszins vooruit te komen. Maar terug konden we ook niet meer. Al snel dook er nog een jongen achter ons op die ook over de stenen hopte. Met z'n drieën probeerde we het droog te houden en af en toe kreeg ik een zet van voor of achter zodat ik niet geheel in de modderpoel verdween. Op een gegeven moment sprong ik meer in de drijvende massa dan op stenen. We hadden grote lol maar er kwam maar geen einde aan. Uiteindelijk had de onbekende jongen het zo met mij te doen dat hij zijn broek oprolde, zn schoenen naar de boodschappenjongen gooide en door de modder naar mij toe waadde. Ik mocht wel op zijn rug. Dit ging wel een beetje tegen mijn eergevoel in maar er was geen ontkomen aan. En daar gingen we, de jongen helde eerst gevaarlijk ver voorover en even dacht ik dat we samen ten onder zouden gaan maar hij rechtte zn rug en droeg me de moddermassa uit. We kwamen alledrie niet meer bij van het lachen en samen liepen we op naar het dorp. Zes paar kleivoetjes en ik als kleipoppetje. Ik bood de jongen nog wat geld aan als dank, dat is hier heel normaal. De jongen wilde er eerst niks van weten maar omdat hij er uitzag of hij wel wat kon gebruiken drong ik nog wat verder aan en uiteindelijk nam hij het aan.

In het dorp scheidde onze wegen en namen we afscheid van de onbekende jongen.

Wat een prachtige mensen, dit is Ethiopië!

De avond bracht ik door met het lezen van mails en het aanschouwen van foto's waarop familie en vrienden van heerlijke taartjes en drankjes genoten om op afstand mijn verjaardag te vieren. Er belde nog een aantal mensen, heerlijk om de bekende stemmen te horen.

Een mooie afsluiting van mijn verjaardag in Ethiopië!

Foto's deel II

Zo woon ik: