maandag 30 augustus 2010

Als de gynaecoloog er niet is...

Dr. Frits en zijn vrouw zijn een paar dagen weg om een echo te kopen voor de verlosafdeling. Het apparaat kunnen we aanschaffen van de giften! Dit betekent dat er een aantal dagen geen gynaecoloog is en ik samen met een basisarts in het ziekenhuis ben. Dit is een uitdaging opzich omdat we bij elke zwangere vrouw moeten inschatten of ze een groot risico heeft op complicaties die wij nu niet kunnen behandelen. Bijvoorbeeld een niet vorderende bevalling die moet worden beëindigd door middel van een keizersnede. En deze inschatting moeten we ook nog eens maken met het feit dat het vervoer naar een ander ziekenhuis, waar ze wel een keizersnede kunnen verrichtten, ongeveer drie uur duurt. In de verloskunde is een tijdsbestek van drie uur best lang....

Uitgerekend op de dag dat een gynaecoloog weg moet is het druk. Gelukkig een aantal voorspoedige bevallingen zonder complicaties. Als ik aan het eind van de middag nog even langs de afdeling loop is er net een nieuwe patiënt binnengekomen. Een vrouw die van haar derde kind gaat bevallen met bij binnenkomst vijf centimeter ontsluiting. De dienstdoende verloskundigen verwachten dat ze wel vlot gaat bevallen en ik bemoei me er verder niet mee.

Als ik rond half acht samen met de boodschappenjongen terugkom uit het dorp van het boodschappen doen loop ik voordat ik naar huis ga nog even langs de afdeling om te zien of de vrouw al is bevallen. Bij aankomst blijkt mevrouw nog steeds vijf centimeter ontsluiting te hebben en bijna geen weeën. Er is nog geen enkele actie ondernomen. Ik vraag of de verloskundige wil starten met bijstimuleren en of hij over twee uur wil beoordelen, en bij onvoldoende vordering dan de vliezen breekt.

Het breken van vliezen is hier een moeilijk punt. Om de een of andere reden vinden de verloskundigen dat erg eng om te doen en meestal breken de vliezen pas bij het persen.

Bij het beoordelen van deze vrouw valt mij op dat ze een forse buik heeft, bij uitwendig onderzoek een hoofdligging en zo te voelen veel vruchtwater. Daarnaast heeft mevrouw erg opgezette voeten. We checken haar bloeddruk, geen bijzonderheden. En ik vraag of ze haar urine wil controleren op eiwit en glucose.

Om tien uur bel ik de dienstdoende verloskundigen om te horen hoe het gaat maar ik krijg geen gehoor. Ik wil niet weer naar het ziekenhuis lopen omdat ik vrees dat de verloskundigen dan denken dat ik hun niet vertrouw om mij te bellen bij moeilijkheden. Ik denk nog even aan de vrouw, en er schiet nog door mn hoofd; “het zal toch geen tweeling zijn.” Maar ik denk bij mezelf dat ik de buik nu toch groter heb gemaakt dan die waarschijnlijk was. Ik ga slapen in het vertrouwen dat ze me bellen bij problemen.

Na een heerlijke nacht slapen ga ik naar het ziekenhuis voor de ochtend overdracht. Bij binnenkomst kom ik een van de dienstdoende verloskundigen tegen en vraag hoe mevrouw bevallen is. Ze is pas in de ochtend bevallen. Ik probeer mijn wenkbrauwen met alle macht naar beneden te drukken in mijn verontwaardiging dat ze nog maar net bevallen is. Hier blijf je altijd vriendelijk en aardig. De verloskundigen zijn echt geweldig leuke mensen maar als ze zo lopen aanmodderen met een patiënt dan wil je ze wel even met de hoofden tegen elkaar kletsen. Met enige moeite vraag ik vriendelijk waarom ze nu pas bevallen is.

Uiteindelijk blijkt dat ze 's avonds na mijn komst begonnen zijn met bijstimuleren maar toen ze erg veel weeën kreeg, na een uur weer zijn gestopt. Daarna hebben ze niks meer gedaan tot mevrouw vroeg in de ochtend eindelijk volledige ontsluiting had. Op dat moment waren ze te bang om de vliezen te breken vanwege de grote uitzetting en belde ze de basisarts. Die ging naar de verloskamer terwijl ik rustig lag te slapen. Na het breken van de vliezen volgde er na tien minuten een gezond kind en korte tijd later nog een tweede. Het was een prachtige tweeling van beide zo'n 2700gr.

Een nacht in het ziekenhuis, ik heb een heleboel geleerd.

Ik kijk uit naar dr. Frits met het echo apparaat zodat we in het vervolg kunnen zien dat het een tweeling is:)

En die uitslag van de urine......nooit wat van gehoord.

Verjaring

Het was oudejaarsavond van het einde van mijn quarterlife crisis. En tegelijk was het ook de laatste avond van Marianne (verloskundige) die op mijn verjaardag weer naar Nederland zou vertrekken.

Omdat het haar laatste avond was zouden we haar favoriete gerecht koken en we hadden allemaal wel zin in een avondje eten en gezelligheid.

Om zes uur viel de stroom uit en was het wachten op elektriciteit Die kwam de hele avond niet meer en zo veranderde het uitgebreide koken in een toastje met smac en tonijn. Het kan hier allemaal:) Verder dronken we een glaasje wijn en hadden we bij kaarslicht een gezellig avondje. Afsluitend was ook het stromende water op en zo gingen we maar op tijd slapen.

De volgende ochtend was er nog steeds geen water en stroom en zo ging ook de verjaardagsdouche aan mn neus voorbij. Marianne maakte er nog wat leuks van en zo kreeg ik ontbijt op bed dat bestond uit onze twee laatste slokken sap.

Na ons uitgebreide ontbijt gingen we naar het ziekenhuis voor de ochtend overdracht en kwamen op een drukke afdeling terecht. Tijdens de ochtend ronde beviel een vrouw van een dood kind, tussen vier andere vrouwen op een kamer. De andere vrouwen zuchten dapper hun eigen weeën weg. Privacy is hier iets wat je gewoon niet hebt.

De ochtend verliep chaotisch en dat zal je altijd zien op een dag dat je jarig bent, Marianne zou vertrekken en ook dr. Frits en Annemarie een paar dagen weg zouden gaan om een echo te kopen. Tussen de bedrijven door deed ik nog snel een bakje bij ons huisje en toen de kaarsjes eindelijk aan waren werden ze enthousiast weer uitgeblazen, door de wind. Bij het bakje aten we een bombolino, een soort van donut maar dan van oliebollendeeg en vervolgens ben ik die gaan trakteren aan het personeel en de patiënten. Iedereen vond het maar wat grappig en ook wel een beetje raar. Hier is het vieren van je verjaardag helemaal geen gewoonte en dat komt vooral doordat veel mensen niet weten wanneer ze precies geboren zijn.

Aan het eind van de ochtend arriveerde dr. Andrew en we gingen met z'n allen lunchen in het hotel in het dorp. Marianne nam afscheid en daar vertrok ze. Ze waren nog niet weg of ik had al een gemiste oproep vanuit het ziekenhuis. Hier doen ze meestal een gemiste oproep om de telefoonkosten laag te houden, en ik weet dan dat ze me waarschijnlijk nodig hebben op de afdeling. Op de afdeling aangekomen wist niemand wie er had gebeld maar ik kon nog wel een bevalling meemaken.
Aan het eind van de middag ging ik met de boodschappenjongen richting het dorp voor de boodschappen en we gingen op bezoek bij een educatief kamp voor jongeren georganiseerd door twee Amerikaanse vrouwen. Een van hen woont ook in Mota en omdat zij met ons behoort tot de enige blanken hier had ik haar al wel eens ontmoet. Zij had ons uitgenodigd om bij het kamp te komen kijken.

De weg naar het schoolgebouw waar het kamp werd gehouden was erg modderig. We sprongen van droog eilandje naar eilandje, geen probleem. Het was leuk om even te zien wat ze op het kamp aan het doen waren en na een half uurtje vertrokken we weer om in ieder geval voor het donker weer in het dorp te zijn. De boodschappen jongen wist nog wel een andere weg terug. In het begin een prima weg maar al snel was het een grote drijvende modderpoel waar we van steen naar steen sprongen. Alleen werd de modderpoel steeds erger de stenen steeds kleiner en het werd bijna onmogelijk om met mn lompe bergpatta's onder mijn voeten nog enigszins vooruit te komen. Maar terug konden we ook niet meer. Al snel dook er nog een jongen achter ons op die ook over de stenen hopte. Met z'n drieën probeerde we het droog te houden en af en toe kreeg ik een zet van voor of achter zodat ik niet geheel in de modderpoel verdween. Op een gegeven moment sprong ik meer in de drijvende massa dan op stenen. We hadden grote lol maar er kwam maar geen einde aan. Uiteindelijk had de onbekende jongen het zo met mij te doen dat hij zijn broek oprolde, zn schoenen naar de boodschappenjongen gooide en door de modder naar mij toe waadde. Ik mocht wel op zijn rug. Dit ging wel een beetje tegen mijn eergevoel in maar er was geen ontkomen aan. En daar gingen we, de jongen helde eerst gevaarlijk ver voorover en even dacht ik dat we samen ten onder zouden gaan maar hij rechtte zn rug en droeg me de moddermassa uit. We kwamen alledrie niet meer bij van het lachen en samen liepen we op naar het dorp. Zes paar kleivoetjes en ik als kleipoppetje. Ik bood de jongen nog wat geld aan als dank, dat is hier heel normaal. De jongen wilde er eerst niks van weten maar omdat hij er uitzag of hij wel wat kon gebruiken drong ik nog wat verder aan en uiteindelijk nam hij het aan.

In het dorp scheidde onze wegen en namen we afscheid van de onbekende jongen.

Wat een prachtige mensen, dit is Ethiopië!

De avond bracht ik door met het lezen van mails en het aanschouwen van foto's waarop familie en vrienden van heerlijke taartjes en drankjes genoten om op afstand mijn verjaardag te vieren. Er belde nog een aantal mensen, heerlijk om de bekende stemmen te horen.

Een mooie afsluiting van mijn verjaardag in Ethiopië!

maandag 23 augustus 2010

Foto's deel II

Zo woon ik:



Foto's deel I

Mijn huisje:


Eerste bevalling:


Zo was je je handen in een verloskamer zonder stromend water:


Het nieuwe verlosbed, met in de hoek de oude:

Bevalling 1

Een van de eerste bevallingen die ik zag. Het was een paar dagen geleden, overdag. Er zijn overdag vier verloskundigen aanwezig en een tiental studenten. Het is goed om zoveel verloskundigen te hebben want er zijn helemaal geen verpleegkundigen. In de toekomst zou dat nog een mooie toevoeging zijn.
Onze taak is om supervisie te geven aan de verloskundigen. Een van de problemen is dat er veel te lang wordt doorgemodderd met bevallende vrouwen. En zo ook die dag. Er was een mevrouw die van haar 8ste kind aan het bevallen was. Van de andere 7 kinderen waren er vier overleden, meer informatie was er niet uitgevraagd. Dit is geheel normaal hier. Geen idee hoeveel weken zwangerschap, want een uitgerekende datum wist ze niet. Maar aan de buik te beoordelen was het een voldragen kind.
Deze mevrouw was vroeg in de ochtend gekomen en had toen zo´n 8cm ontsluiting. Toen wij een paar uur later voor de ochtendoverdracht kwamen had ze nog steeds 8cm. Er was wel een partogram gestart maar nog geen enkele actie ondernomen. Er werd gestart met bijstimulatie, de harttonen van het kind waren prima. Na een uur wilden we wel weten hoe het nu met de ontsluiting was. De dienstdoende verloskundige dacht dat hij pas na twee uur weer hoefde te beoordelen maar dat vonden we toch wel wat lang, Ik beoordeelde mevrouw zelf en ze had volledige ontsluiting, ik had ook wat meconiumhoudend vruchtwater aan mijn handschoen. De baby had in het vruchtwater gepoept.
Mevrouw werd overgebracht naar de verloskamer. Aldaar keek de verloskundige me aan en zei: “Dan moeten we maar vacuüm gaan doen”. Ik vroeg hem waarom hij dat wilde. Omdat het meconiumhoudend vruchtwater is, zei hij. Ik vroeg aan hem of hij dan ook wist hoe de harttonen van het kind waren. Hij had geen idee, er was niet meer geluisterd. De enige reden voor de vacuüm was het meconiumhoudend vruchtwater. We gingen toch eerst maar harttonen luisteren, die waren rond de 80 slagen per minuut. Omdat er niemand tussendoor nog had geluisterd hadden we geen idee hoe lang de harttonen al zo laag waren. We bespraken onze bevindingen en deden op basis van de lage harttonen een vacuüm. Ik kon nog net voorkomen dat er ook heel hard op de buik werd geduwd om het kind er uit te krijgen, wat hier ook bijna altijd gedaan wordt.
Toen ik aan de verloskundige vroeg wat hij wilde doen als de vacuüm niet lukte zei hij, dat hij dan een tangverlossing wilde gaan doen. Ik zei hem dat we alleen een vacuüm gingen doen en als dat niet lukte we dr. Frits om hulp gingen vragen omdat het dan te gecompliceerd werd.
Na een makkelijke vacuüm werd een jongen geboren met een prima start. Het nageboortetijdperk verliep zonder problemen Na een paar minuten wilde de verloskundige het oxytocine infuus wel stoppen want de baarmoeder was goed samengetrokken. 't Leek me toch niet zo'n goede idee gezien de slechte weeën en dat ze al 8 kinderen op de wereld had gezet. Het post partum verloop was verder ongecompliceerd.
Het verrichten van een vacuüm met daarbij fundusexpressie wordt hier heel snel gedaan. Meestal op basis van een slechte indicatie.
Het is leuk om met de verloskundigen over het beleid te discussiëren en het is een grote uitdaging.
Deze bevalling was in ieder geval ongecompliceerd verlopen, nu de rest nog.

Een eigen huis

Op het ziekenhuisterrein is een gedeelte met een aantal kleine huizen dicht op elkaar. Hier woont allerlei ziekenhuispersoneel. Van het laboratorium de OK-assistent tot de dokter. En in dit kleine getto wonen wij ook.
Het huisje is groter dan ik had verwacht. Je komt binnen in de woon-, eet- annex slaapkamer. Dit gedeelte is zo'n 18 vierkante meter groot en bevat een bed, een ruime garderobekast en een riante eet-studeertafel en twee stoelen. Dan is er een proviandhoek van een vierkante meter en aansluitend de badkamer en keuken. De badkamer is ongeveer twee vierkante meter en bestaat uit een wasbak die buiten gebruik was, een toilet zonder bril en een douchebak met tot gisteren een koud stromende douche. En dan dus als laatste de keuken, een ruime, aparte keuken van zo'n 9 vierkante meter. Er is een aanrecht met een wasbak met stromend water, een koelkast en een pitje om op te koken. Als er gekookt moet worden dan moet de stekker van de koelkast er even uit want er is een stopcontact voor zowel de koelkast als het kookstel. Daarnaast is er nog een waterfilter. Hierin wordt water gedaan, gefilterd waarna we het kunnen drinken. En als het stromende water op is dan is dat het enige water wat nog rest. Wel zo fijn om altijd gevuld te hebben, merkten we van de week toen we geen stromend water en niks in het filter hadden.
Zowel aan de voor- als aan de achterkant een ruime tuin, die naadloos overgaat in die van de buren.
Het huisje deel ik nu nog een paar dagen met Marianne (NL verloskundige) en als zij over drie dagen naar huis gaat heb ik het helemaal voor mij alleen.
Stiekem ben ik wel een klein beetje blij dat ik niet als eerste in Mota aankwam want de eerste Nederlander kon de douche amper van het toilet onderscheiden omdat het even zwart was. En zo ook de rest van het huis. Maar er is hard gepoetst en geklust en nu is het een blinkend huis.
Tot gisteren was er geen warm water. Een koude douche is echt wel heel erg extreem en daarom was er voor een beetje wasbeurt het nodige gesjouw met bakjes kokend water. Maar eergisteren hebben dr. Frits en onze boodschappenjongen de hele middag aan de boiler gesleuteld en ze hebben het voor elkaar!! Er is warm water. Een geweldige vooruitgang. Helaas was gisteren het warme water op, maar voor vandaag is er goede hoop. Eerst de hele badkamer maar eens schoonmaken en dan hopelijk de eerste warme douche in ons huisje. Het zal wel een beetje rennen worden onder de kleine straal om nat te worden, maar niks kan de pret nog drukken:)

Een eigen huis, een plek onder de Afrikaanse zon en altijd iemand in het getto waar ik een praatje mee maken kan...!

zaterdag 21 augustus 2010

Een gegeven paard

Van alle giften zijn al een paar mooie aankopen gedaan. Er is een vacuümpomp gekocht die zonder stroom werkt. Zodat er wel een vacuüm bij kaarslicht gedaan kan worden als er geen elektriciteit is. Iedereen is blij met deze gift!

De partussets en hechtsets die ik had gekregen en meegebracht werden ook met open armen ontvangen. Ik had ze meegebracht bij de ochtendoverdracht en alle instrumenten werden uitvoerig bekeken. Toen werden de naaldvoerders er uitgehaald. Die waren prachtig en gingen ze gebruiken; de rest hadden ze wel. Een hilarisch momentje! Ik heb toen toch alles weer in de bakjes gedaan en uitgelegd dat je de hele set kan gebruiken bij een partus. Nu hebben ze namelijk een grote bak met instrumenten waar ze dan met een tang de instrumenten uithalen die ze nodig hebben. Toen ik bij de eerstvolgende partus meekeek, zag ik dat de sets gebruikt werden. Het is een groot succes!

En zo ook de vliezenbrekers. Tot op heden werden de vliezen gebroken met een naald!!! En ook wel met een pincet. Gelukkig zijn er nu een tweetal vliezenbrekers en hopelijk worden er geen naalden meer gebruikt.

De babymutjses uit het Jansdal worden ook gebruikt en zo blijven de kleintjes heerlijk warm!

Soms wordt het gegeven paard niet alleen in de bek gekeken maar zelfs achteruit weer de afdeling afgeduwd en in het magazijn gestopt. En zo ging het met de nieuwe verlosbedden. Twee bedden zijn er gekocht van de giften. Alleen zijn deze bedden iets lager dan het huidige bed en dat is minder comfortabel voor de hulpverlener. Maar het oude bed is verroest en aan de beensteunen halen de vrouwen hun benen nog net niet helemaal open.

Zodra er maar een woord werd gerept over de bedden vertrokken de gezichten en het enige wat werd gezegd: “Not good for the patiënt”. Dat kan vertaald worden als “te laag voor de hulpverlener!”) Maar een paar dagen terug hadden we ze dan eindelijk zover. Met z'n allen gingen we een van de bedden vervangen. Een bed werd er verwijderd en het nieuwe werd in het midden geplaatst en de oude eerst maar in de hoek van de verloskamer gezet. Er uit kregen we het nog niet! En we willen het uiteraard wel gezellig houden en ze vooral niet tot dingen dwingen. Het gevolg was dat ze, toen we bij een bevalling kwamen kijken, met z'n allen in een hoek gedrukt stonden, ze hadden de vrouw op het oude bed gelegd. Bijna onmogelijk om op die manier een bevalling te doen maar ze hadden hun heerlijke hoge bed:)

Het probleem was dus nog niet opgelost. Uiteindelijk hebben we besloten om het bed uit de onderzoekskamer als verlosbed te gebruiken. Deze is namelijk wel van goede kwaliteit en van aanvaardbare hoogte. Het verlosbed is nu naar de onderzoekskamer.

De volgende bevalling vond weer midden in de kamer plaats. Het oude staat nog in de hoek als tweede verlosbed en die gaan we vervangen door het tweede nieuw aangekochte bed. Maar deze staat nog in het magazijn. En om dat er weer uit te krijgen??

Het gaat nog enige paardenkracht kosten....

Het ziekenhuis

Inmiddels bijna een week in Ethiopië. De dagen gaan snel voorbij. Ontzettend veel dingen beleefd en nieuwe ervaringen opgedaan. Een indruk van het ziekenhuis...

Er zijn ongeveer 1.2 miljoen mensen op dit ziekenhuis aangewezen. Helaas komen lang niet alle zwangere vrouwen naar het ziekenhuis omdat het te ver is in het regenseizoen of er te veel werk te doen is thuis. Er zijn vier basisartsen die alle patiënten moeten kunnen behandelen. Deze artsen zijn afgestudeerd in de stad en zijn na het behalen van hun diploma verplicht om twee jaar op het platteland te werken voordat ze zich kunnen gaan specialiseren. Na deze twee jaar vertrekken ze allemaal en dat is een groot probleem. Het betekent dat er altijd alleen maar jonge artsen beschikbaar zijn met weinig ervaring en na twee jaar komen er weer nieuwe onervaren artsen. De artsen gaan dus ook over alle zwangere patiënten. Het probleem was dat ze niet kunnen opereren en dat als er een keizersnede gedaan moet worden dit onmogelijk was. Nu is er gelukkig dr. Frits die alle keizersnedes kan doen en de basisartsen kunnen leren opereren.

Naast deze artsen zijn er zes verloskundigen. Zij zijn technisch bekwaam alleen ontbreekt goede beleidsvoering. Daarnaast zijn er een heleboel studenten die niks mogen doen en de hele dag naar de patiënten staan te staren!

De afdeling bestaat uit een open opvangruimte waar patiënten beoordeeld worden. Dan een kamer met vier bedden waar ze de weeën kunnen opvangen en een verloskamer waar twee vrouwen tegelijk kunnen bevallen. Nog een onderzoekskamer, en drie kamers waarin twee tot vier patienten kunnen liggen die bevallen zijn. Er is nog de personeelskamer waar de overdrachten plaatsvinden en twee slaapkamers voor het personeel. Eén voor mannen en één voor de vrouwen. Buiten de afdeling staan een paar bankjes waar familie kan wachten.

De eerste Nederlandse gynaecologen en verloskundigen hebben al een heleboel werk verricht. Het ziekenhuis was ongelofelijk smerig bij hun aankomst. Afval werd door iedereen van zich afgegooid en dat moesten de schoonmakers maar opruimen. Die deden dat ook maar half. Iedereen en alles was te vies om aan te pakken. Het is niet te begrijpen dat het personeel daar in heeft kunnen en willen werken.

De eerste afgevaardigden hebben zelf een heleboel schoongemaakt om het voorbeeld te geven en dan wordt er ook gevolgd door het personeel. Maar als je hier niet vraagt of iemand wat wil opruimen of schoonmaken dan wordt het ook gewoon niet gedaan.

Doordat het zo vies was waren er veel infecties. Om nog een voorbeeld te geven: er is geen toilet in het ziekenhuis en geen stromend water. De patiënten krijgen een po en werkelijk alle soorten braaksel en uitwerpselen gingen in die po. Zodra de patiënt naar huis was, werd de po uit het raam of in het toilet geleegd en zonder schoon te maken weer onder het bed gedeponeerd voor de volgende patiënt. Verder hebben de vrouwen geen matjes om op te liggen of kraamverband en ze liggen dus in hun eigen bloed op het bed. Dit werd ook niet schoongemaakt. Nu worden de bedden en po's dagelijks schoongemaakt. De vloeren worden gedweild en de prullenbakken geleegd. Sinds de komst van de eerste Nederlandse hulp is er geen enkele patiënt meer teruggekomen met een infectie. Het zijn soms maar kleine dingen die een enorm verschil kunnen maken!

woensdag 18 augustus 2010

De eerste dag in Mota

Vandaag dan eindelijk naar Mota. Eerst mag ik nog een kijkje nemen bij het Fistula Hospital in Bahar Dar, het ziekenhuis van dr. Andrew. Hier opereren ze vrouwen die incontinent zijn door geboorte trauma. Veel vrouwen zijn zonder enige begeleiding in hun hut bevallen soms ernstig uitgescheurd en nooit gehecht. Daardoor verliezen ze continu urine en/of ontlasting. En dit kan weer tot gevolg hebben dat ze worden uitgesloten uit hun gemeenschap.

Dr. Andrew opereert deze vrouwen met heel goed resultaat! Ik kijk mee bij het visite lopen en gelukkig zijn er weinig bijzonderheden,. Het is ook goed te zien dat er een aantal zwangere vrouwen liggen die eerder geopereerd zijn aan een fistel en nu terug zijn gekomen om bij het begin van de weeën een keizersnede te krijgen omdat een vaginale bevalling niet meer mogelijk is. Helaas komen zwangere vrouwen niet altijd terug, doordat het door de regen te moeilijk is om het ziekenhuis te bereiken of omdat ze niet weg kunnen bij hun familie. Ze bevallen dan weer gewoon en wat dan de schade is...

Dr. Andrew opereert vandaag ook een vrouw van 22. Zij kreeg op haar 18de haar eerste kind en is nu voor urine en ontlasting incontinent. Het is een grote operatie. Door de fistels kan ze niet lopen en ze is vanuit haar huis twee uur op een rug gedragen en heeft daarna nog twee dagen met een auto gereisd om naar het ziekenhuis te kunnen komen. Na het zetten van de eerste snee is er sprake van ruim bloedverlies, dat moeizaam te stelpen is. De ruggenprik werkt onvoldoende waardoor mevrouw pijn heeft en onvoldoende kan ontspannen. Er is geen morfine omdat dit momenteel niet in het land te verkrijgen is. Na 45 min. besluit dr. Andrew te stoppen omdat er te veel bloedverlies is en er geen bloed gegeven kan worden en daarnaast mevrouw onvoldoende pijnstilling heeft. Hij gaat regelen dat hij haar in de hoofdstad kan opereren waar ze onder algehele narcose kan en zonodig bloed kan krijgen. Maar het letsel is zo ernstig dat ze uiteindelijk wel voor ontlasting continent zal zijn maar de rest van haar leven urineverlies zal blijven hebben. Nooit eerder heeft dr. Andrew een operatie gestopt. Maar het is een respectvolle keus om te voorkomen dat er ernstige en niet in dit ziekenhuis te behandelen complicaties optreden.

En dan gaan we! Op naar Mota. Twee uur rijden is het door de modder en regen. Het is een mooie tocht door de binnenlanden met wederom heel wat mensen en dieren op de weg:)

Mota ligt hoog, 2300 meter en ik heb dan ook het gevoel dat ik op een berg woon. Het is een dorp met een X aantal inwoners, niemand die het weet. Er zijn veel kleine winkeltjes/kraampjes en zelfs een hotel. En niet te vergeten een gevangenis.

Bij aankomst krijgen we een superwarm welkom van Marianne, Frits en Annemarie. Geweldig om eindelijk samen in Mota te zijn. Dr. Andrew heeft nog een aantal boodschappen meegenomen en die worden ontvangen als sinterklaascadeautjes. We lunchen met z´n allen in het hotel waar ik voor het eerst kennis maak met Injera. Dit is een soort pannenkoek met hete saus, waarbij je allerlei groenten krijgt. Smaakt goed, alleen nog even oefenen om met alleen m'n rechterhand te kunnen eten, zonder bestek dus. Met links veeg je namelijk alleen je gat af:)

Bij toeval blijkt er een hele groep mensen te zijn die bij de Health Centres in de omgeving werken. We mogen ons aan hen voorstellen en we krijgen de kans hun erop te wijzen dat ze altijd zwangeren naar ons kunnen verwijzen. Het is een mooi toeval en we kunnen zo een heleboel hulpverleners tegelijk bereiken. De groep reageert enthousiast.

's Middags neem ik een kijkje in het ziekenhuis, later meer hierover en verder hebben we een gezellige avond. We worden niet meer gebeld uit het ziekenhuis voor hulp.

Aan het eind van de avond gaat Marianne nog een extra deken halen in het ziekenhuis en bij aankomst daar blijkt er een mevrouw te liggen die was ingestuurd vanuit een van de health centres. Ze was naar ons verwezen omdat ze een langdurige bevalling had. De verloskundige in het ziekenhuis belde na binnenkomst van deze mevrouw niet naar dr. Frits (gynaecoloog) of Marianne (verloskundige) maar naar een van de basisartsen die een moeizame tangverlossing deed. Kort na de bevalling overleed het kind. Terwijl wij rustig zaten te eten verloor een vrouw haar kind. En misschien was het niet nodig geweest. Het was een bitter einde van onze avond. Er is hier nog veel werk te doen.

Weekend in Bahar Dar

Na een hele lange nacht slapen werd ik door dr. Andrew en zijn vier jarige zoon William opgehaald om met een boot het Tana meer op te gaan om Nijlpaarden te spotten. Na een twintig minuten varen nog even gestopt om een kerkje op een eiland te bekijken. De gids aldaar gaf ons een rondleiding door het piepkleine kerkje. Hij vertelde dat het gebouw zo´n 900jaar oud is. Buiten gehoor afstand vertelde dr. Andrew dat het gebouw twee jaar terug nog maar zo´n 600 jaar oud was. De tijd vliegt hier:)

Buiten de kerk nog even staan kijken bij de wekelijkse dienst, die uren duurt en waarvan alleen de hoogste priester de taal kent en spreekt. De toehoorders zitten doodstil te luisteren. Uit respect liepen wij stilletjes weg waarbij William nog even maximaal wuift naar een paar hele oude, plechtig ogende priesters. De priesters vinden dit zo grappig dat ze vrolijk lachend en groetend naar hem terug wuiven.

We vervolgen onze tocht per boot en passeren onderwijl een paar mannen in traditionele kano's en een man op een vlot die zijn koe naar de overkant brengt. Uiteindelijk vinden we twee Nijlpaarden, moeder en dochter. Als we te dicht bijkomen verdwijnen ze met hun enorme lijven onder de oppervlakte.

Na terugkomst bij het hotel genieten we van het ontbijt en dan vertrekken dr. Andrew en zoon. De rest van de dag vermaak ik me heerlijk met wat lezen en loop ik nog een stuk richting het centrum, me wederom verbazend over het aantal mensen op straat. Geen idee waar ze vandaan komen en thuishoren. De een poetst schoenen de ander wil je voor een paar birr wegen. Ik raak snel gewend aan de drukte en de mensen die je continu aanspreken. En de vraag: "Do you need a boyfriend?!” is gewoon te hilarisch. Prima dag gehad.

Morgen eindelijk naar Mota!

Het is begonnen

Veilig aangekomen in Bahar Dar, Ethiopië Na een reis waarbij ik wel geteld 6x door de douane mocht en ik 10x 6 schietgebedjes deed, ben ik compleet met al mijn bagage aangekomen!

Op het vliegveld van Bahar Dar werd mij gelijk duidelijk dat je hier altijd gezelschap hebt. Oplopend met een jongen die me een taxirit wilde verkopen ontmoette ik dr. Andrew. Hij bracht mij naar mijn hotel en met ons liftte een Amerikaans meisje mee die anders een belachelijke prijs voor een taxirit moest betalen. In het centrum werd zij bij het busstation afgezet, zodra zij uitstapte werd ze omringd door zeker 10jongens. Zij, duidelijk meer ervaren met dit gezelschap liep met de hele zwerm richting het bord wat het busstation voorstelde. dr. Andrew reed weer verder tussen alle mensen door en bijna hadden we een naakte man op de motorkap liggen, die ook nog wel even dacht over te steken. Het was echt overweldigend te zien hoeveel mensen er op straat rondlopen, in deurposten hangen etc. Toen ik dit naar dr. Andrew opmerkte zei hij dat het vrij rustig was omdat de mensen waarschijnlijk door de regen van de straat bleven.

Ik was blij me nog even niet in de massa te hoeven bewegen.

Afgezet bij het hotel, waar dr. Andrew duidelijk een goede bekende is. Ik verblijf in een sobere maar redelijk schone lodge, voorzien van stromend koud water:) Het ligt aan het prachtige Tana meer. Een paar uur later kwam dr. Andrew mij alweer ophalen om in een ander hotel te gaan lunchen samen met zijn vrouw en twee kinderen. Het is echt zo bijzonder hoe gastvrij en aardig deze mensen zijn. We gingen in een hotel lunchen omdat je dan niet zoveel last hebt van het al eerder waargenomen gezelschap. Voor een paar euro heerlijk gegeten, het is hier goedkoper om uit eten te gaan dan zelf producten te kopen. Na de lunch werd ik uitgenodigd om ook samen met hen en anderen het avond eten te nuttigen maar dat heb ik afgeslagen omdat ik toch wel erg gaar was van de reis. En daarom spraken we af dat ze mij zondag op zouden halen om te gaan ontbijten:)

Aan het eind van de middag heb ik nog een poging gedaan om langs het Tana meer te lopen maar na 50m uit het hek van het hotel te zijn had ik alweer gezelschap, die niet echt af te schudden waren en na een 500m ben ik maar weer omgedraaid. Teruggelopen met een man en zijn drie dochters die vroeg of ze me erg lastig vielen. Gezellig praatje met hen gemaakt.

Uiteindelijk vanachter het hek bekeken hoe mensen hier hun dagelijks bad in het meer nemen. Er duidelijk niet echt van onder de indruk te zijn dat er ook nijlpaarden baden.

Het lijkt misschien of de Ethiopiërs vervelende/opdringerige mensen zijn maar dat is absoluut niet zo. Mijn eerste indruk is dat het hele vriendelijke en beleefde mensen zijn.

En dat ze elke kans aangrijpen om een beetje geld te verdienen of een enkeltje westers land te verkrijgen is best te begrijpen als je de armoede hier ziet.