Het einde nadert...

Nog een paar dagen en dan is het weer voorbij. De tijd is omgevlogen.

Sinds de dag dat ik arriveerde is er veel gebeurd. Stapje voor stapje gaat de gezondheidszorg voor de moeders en kinderen vooruit.

Het is niet het meest makkelijke klimaat om in te werken. De reisthermometer die een van onze opvolgers heeft meegenomen geeft om elf uur ´s ochtends al 42 graden aan. In de middag loopt het op tot de 47 en ´s nachts is het nog steeds tegen de dertig graden. En dan moet de warmste periode nog gaan komen. Vanmorgen de laatste ronde langs de patiënten gemaakt. Het werk is overgedragen. De opvolgers gaan verder met het trainen van de verpleegkundigen en verloskundige en hopelijk zijn in een paar jaar de vrijwilligers van buiten Ethiopië overbodig.

Ik moet opschieten er wacht een uitgebreide lunch met aansluitend een koffieceremonie met al het personeel van het ziekenhuis. Een mooie afsluiting van een prachtige tijd in de Ethiopische woestijn.

Bedankt voor alle reacties en mailtjes, ik heb ervan genoten!

Wil je het werk van APDA steunen en/of meer lezen over hun werk klik op de link linksboven op deze pagina.

Tot snel ziens in Nederland!!

Get Up Stand Up

Female Genital Mutilation (FGM), het wegsnijden van de schaamlippen en clitoris, of gedeelten ervan, waarna de huid rondom de vagina bijna helemaal dicht wordt gehecht. Al heel wat jaren bij wet verboden maar nog steeds een veel voorkomend gebruik in delen van Ethiopië. Het wordt voornamelijk in de moslim gemeenschap uitgevoerd. Onder christenen komt het zeer sporadisch voor.

De FGM wordt uitgevoerd bij meisjes van 0 tot ongeveer 12 jaar. Maar altijd voor de eerste menstruatie.

Er zijn verschillende redenen waarom generaties vrouwen de verminking hebben ondergaan. De FGM moet voorkomen dat (getrouwde) vrouwen vreemdgaan. Zonder FGM is het onmogelijk een huwelijkspartner te vinden. Jonge meisjes kunnen soms niet wachten totdat ze de FGM ondergaan om bij de vrouwen te horen. Niet wetende wat ze moeten doormaken. Menig vrouw weet gewoon niet beter dan dat het normaal is.

De FGM kan worden uitgevoerd door dezelfde vrouwen die de geboortes in de bush begeleiden. Er wordt een mesje gebruikt dat niet steriel is en hetzelfde geldt voor de naald en draad waarmee de huid wordt dicht gehecht. Meestal bezit de vrouw die het uitvoert één mesje, dat keer op keer wordt gebruikt.

Met een beetje pech loopt het meisje een infectie op of bloed het dood.

Als het geluk heeft en het wel overleefd dan heeft het grote kans om in de rest van haar leven regelmatig urineweginfecties op te lopen doordat urine en bloed letterlijk uit een klein gaatje moeten lekken. Veel vrouwen krijgen uiteindelijk ernstige nierproblemen.

Vlak voor de trouwdag wordt soms met een mesje een gedeelte van de FGM opgeheven. Tijdens een bevalling wordt de FGM ook gedeeltelijk of geheel opengesneden. (een voorbeeld van zo'n mesje is te zien op de foto boven dit stukje) Na de bevalling wordt het weer dicht gehecht.

Om een eind aan dit gebruik te maken organiseert APDA bijeenkomsten in de dorpen. Aan de mannen wordt een video getoond van een jong meisje dat een FGM ondergaat. Aangezien het een vrouwen aangelegenheid is weten veel mannen niet wat hun dochters, zussen en vrouwen voor verschikking moeten doormaken.

Langzaam aan worden er in Afar steeds minder meisjes verminkt.

Als de vrouwen bij ons komen bevallen knippen we de FGM open met een steriele schaar. We hechten het niet opnieuw dicht en geven de vrouwen ook het dringende advies dit niet alsnog te laten doen in de bush. Als de vrouw is bevallen van een dochter zeggen we haar het meisje niet te laten verminken.

Uiteindelijk zijn het de vrouwen die voor hun rechten op moeten gaan komen en een eind moeten maken aan dit gruwelijke gebruik.

Gewenning

Na een tijdje wordt het allemaal normaal.

De vrouwen die ik elk spreekuur van de weegschaal af trek en probeer duidelijk te maken dat je op een weegschaal moet gaat staan en niet gaan zitten.

Het licht dat ´s avonds regelmatig uit valt.

De vrouwen die bij het plaatsnemen op een onderzoeksbank automatisch op hun zij gaan liggen. En je dan vol verwachting, op een elleboog steunend, aan kijken.

Er overal stof en zand ligt.

Dat er altijd en overal personeel ligt te slapen. Ieder uur van de dag.

Er elke nacht een schitterende sterrenhemel te zien is als ik vanonder mijn klamboe de nacht in kijk.

Er iemand binnen komt lopen, niks zegt, een tijdje naar je staart en weer vertrekt.

Dat er niemand rent, hoeveel spoed er ook is.

Als er een abnormale bevinding is, het netjes wordt genoteerd maar niet wordt doorgegeven.

Het voelt alsof je een strandwandeling maakt als je naar het dorp loopt.

Vrouwen na de geboorte van hun kind, er niet naar omkijken en het niet voeden, en er dan toch nooit een probleem met borstvoeding is.

Het eten altijd hetzelfde is.

De meeste vrouwen rond de 40-45 kilo wegen

De moskee dan wel de kerk vanaf 's ochtends een uurtje of vier iedereen proberen wakker te houden.

Het hele dorp chat gebruikt.

Alle kinderen 'China' roepen als je voorbij loopt.

En er zo nog wel tientallen op te noemen zijn.

Twijfel

De zwangere vrouw die in een van de tenten op de ziekenhuis compound verblijft is nog niet bevallen. Ze is bij ons omdat ze alle drie de voorgaande zwangerschappen haar kinderen tijdens de bevalling verloren heeft. Drie keer een stuitbevalling in de bush. Dit keer wordt het bij de eerste de beste wee een keizersnede.

Er begint nu alleen een klein probleempje te ontstaan. Binnen een paar dagen moet de gynaecoloog voor een aantal weken naar Engeland en dan is er geen dokter om de keizersnede te verrichten. We weten niet precies hoe ver de vrouw zwanger is en het is misschien niet zo´n goed idee om het kind nu geboren te laten worden. Het zou wel eens te vroeg kunnen zijn voor het kind en omdat we geen kinderarts hebben voor een optimale opvang, kan het wel eens slecht aflopen.

Na veel wikken en wegen hebben we bedacht dat we op de dag van het vertrek van de gynaecoloog de vrouw naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis sturen waar ter zijner tijd een keizersnede kan worden verricht. Het ziekenhuis ligt op zo´n vier tot zes uur rijden. Insturen op het moment dat de vrouw weeën krijgt betekent waarschijnlijk dat ze onderweg bevalt, geen optie dus.

Op zondagochtend, de dag voor vertrek, bespreken we het plan met de vrouw. Na lang praten geeft de vrouw aan dat ze niet naar het andere ziekenhuis kan gaan omdat ze daar geen geld voor heeft. Wat nu? De vrouw bij ons vaginaal laten bevallen zonder gynaecoloog zien we totaal niet zitten. We laten de vrouw nogmaals op de onderzoeksbank plaatsnemen en kijken nog eens goed naar haar buik. We schatten dat ze ongeveer 36 weken zwanger is. Het zou iets meer maar ook iets minder kunnen zijn. Dan besluiten we uit alle slechte opties de minst slechte voor te stellen. Vandaag de keizersnede verrichten en hopen en hard bidden dat het kind ver genoeg ontwikkeld is om het leven buiten de baarmoeder aan te kunnen. De vrouw wil het eerst bespreken met haar familie. We dachten dat de familie in de bush was maar op dit soort momenten blijken er altijd allerlei familieleden in de buurt te zijn. Na een paar uur komt de vrouw terug en geeft aan dat de familie het er niet over eens is maar dat het merendeel akkoord gaat met een keizersnede.

En zo staan we op zondagavond in de operatiekamer. Zodra de baarmoeder open is en we de billen van het kind zien verschijnen weten we genoeg. Dit kind is groot genoeg. Met enige moeite wordt er een prachtig meisje van maar liefst 6 pond geboren.

Dit was een goede beslissing.

Ambulance

Het ziekenhuis beschikt over een ambulance met chauffeur. De chauffeur werd aangenomen omdat hij Engels sprak en goed kon rijden. De ervaring leerde dat hij geen Engels verstond dan wel sprak en zijn rijstijl verschrikkelijk is.

De ambulance is er om vrouwen die snel behandeling in het ziekenhuis nodig hebben, te vervoeren. Er is geen apparatuur in de ambulance om onderweg al het nodige aan zorg te kunnen geven, zoals wij dat wel in de westerse wereld gewend zijn.

De Afar kunnen een beroep op het vervoermiddel doen door te bellen of een kennis/familielid uit de buurt naar het ziekenhuis te sturen. Als er een beroep op het vervoermiddel wordt gedaan gaat het nogal eens om een vrouw die heel erg ziek is en heel erg bloedt. De chauffeur wordt gebeld en gaat op pad.

Na een paar uur komt de ambulance terug en zien we een vrouw verschijnen die komt voor een controle, gebroken vliezen heeft, of helemaal geen patiënt. Als er helemaal geen patiënt wordt afgeleverd, is meestal de verklaring dat de vrouw bij aankomst van de ambulance weigerde om mee te gaan.

Na een aantal van dit soort ritjes gaat de vraag toch rijzen of de bevolking niet goed begrijpt waarvoor de ambulance dient dan wel er een handig vervoermiddel inziet voor boodschappen/taxi van en naar de bush bush.

Het vervelende is dat als de ambulance gestuurd wordt naar een vrouw die alleen maar een controle wil er op dat moment geen ambulance meer beschikbaar is voor een vrouw die het misschien echt nodig heeft.


Er werd al besloten dat de familie die voor de ambulance belde zelf voor de benzine moet betalen. Maar nog steeds kwamen er veel onnodige oproepen. Een nieuw idee kwam bij ons op. Bij de eerstvolgende oproep zou ik met de ambulance meerijden om te zien wat er gebeurd.

Al snel kwam die oproep, halverwege de middag kwam er een man die voor een ver familielid in de bush vervoer vroeg. De vrouw was uiteraard erg ziek en verloor veel bloedt. Omdat we wel een beetje klaar zijn met het gebrek aan info, probeerden we meer details uit de man te krijgen. Uiteindelijk bleek het om een 23 jarige vrouw te gaan die van haar eerste kind zou gaan bevallen, de vliezen waren gebroken en ze had weeën. De vrouw moest zo'n veertig kilometer verder ergens in de bush bush worden opgehaald.

Ik stond gereed met een tasje met noodmateriaal en vooral heel veel goede zin in dit uitstapje. Maar toen kwam er meer en meer personeel rondom ons staan. Een van de verpleegkundige verwoordde voor de groep dat ik absoluut niet mee kon omdat het een te gevaarlijk gebied is. Ik zag het avontuur in rook op gaan. Verpleegkundige K. wilde zich wel opofferen. Margareth riep hem nog een tikkeltje cynisch na dat hij een vrouw en kinderen achterliet als hij niet meer terugkwam en dat beter A. mee kon gaan want die was vrijgezel. A, stadsjongen uit Addis Abeba, mompelde dat het veel te gevaarlijk was en hij absoluut niet dat gebied in ging. K. zat inmiddels al voorin de ambulance.

Na een uur of vier/vijf kwam de ambulance terug de ziekenhuiscompound op. Er stapten zowaar twee zwangere vrouwen en een geit uit. K. verscheen ook ongedeerd uit de ambulance. Hij vertelde ons dat de eerste vrouw zwanger van haar derde kind was en buikpijn had en de andere zwanger van haar zesde kind met mogelijk gebroken vliezen. De geit was meegekomen om verkocht te worden waarna de kosten voor het ziekenhuis betaald konden worden. Verder vertelde K. dat hij zo beroerd was geworden dat hij had moeten overgeven.

Ik zag de ambulance in mijn verbeelding al door de woestijn rijden, twee zwangere vrouwen en een geit vervoerend en een kotsende K. hangend uit het zijraam.

Geen stap verder in het ambulanceprobleem.

Uitstapje

We, Jane en ik, hebben een paar dagen vrijaf gekregen. In Mille zijn we 24-7 paraat en het is na een maand fijn om een paar dagen het ziekenhuis te verlaten.

We wilden wel wat meer van Ethiopië ontdekken en besloten om naar Lalibela af te reizen.

De busrit naar Lalibela wordt in de Lonely Planet omschreven als een zware pelgrimstocht en het vliegtuig wordt aangeraden als eerste keuze voor vervoer van en naar bovengenoemde plaats. Zo cheap als we zijn gingen wij uiteraard met de bus.

Kan alleen maar zeggen dat de Lonely Planet gelijk had.

We vertrokken vanuit Bahar Dar met de zogenaamde minibus, een grote grefo bak waar je met een beetje stouwen heel veel mensen in krijgt. Omdat we blank zijn betaalden we meer dan maximaal voor ons buskaartje. Maar we zouden zowaar om 4uur ´s ochtends bij het hotel opgehaald worden en er werd een plekje voorin het minibusje gereserveerd. Daarnaast zouden ze onze overstap in Gashena naar Lalibela regelen.

Om drie uur die nacht werd er op onze deur gebonsd. We gingen al vertrekken, een verklaring voor het vervroegde vertrek kregen we niet. We werden achterin het busje gepropt want voorin was er geen plek meer. Ik hoopte maar dat m'n polsbandjes en anti-wagenziekten tabletten hun werk zouden doen.

Tien voor zeven in de ochtend werden we uit het busje gegooid in Gashena. Hoe we in Lalibela moesten komen, dat konden we zelf wel uitzoeken. En zo stonden we in de vroege ochtend, op straat, hopende op een bus die naar Lalibela zou gaan. Om negen uur kwam die aan en drie kwartier later vertrokken we. Nog maar 62 kilometer naar Lalibela. We waren door de vermoeidheid een beetje vergeten dat we nog een berg moesten beklimmen en het een onverharde weg is. We kregen een klapband en daarnaast stonden we meer dan anderhalf uur stil omdat er in een van de bergdorpen een grote hoeveelheid dozen met tomaten op het dak moesten worden geladen. Nog een viertal kippen werden onder een stoel geduwd en verder gingen we.

Om half twee in de middag, na ruim tien uur reizen, rolden we gehuld in stof en oververhit, in Lalibela uit de bus.

We wisten toen nog niet dat de terugreis vanuit Lalibela nog erger werd.